Praca

Praca
Polecane artykuły
Prawa pracownika Honorarium Wynagrodzenie Równe traktowanie w zatrudnieniu Warunki pracy Pracodawca Stosunek pracy Dyscyplina pracy Praca nakładcza

Praca, ekon., socjol. proces złożonej aktywności fizyczno-umysłowej, której celem jest przekształcenie szeroko rozumianego środowiska w ten sposób, by zwiększyć szanse przeżycia gatunku ludzkiego. Celowa działalność człowieka, w której procesie przekształca on z pomocą narzędzi pracy (maszyn, urządzeń, środków technicznych) przedmioty pracy i przystosowuje je do potrzeb oraz świadczy określone usługi materialne (transport, usługi remontowe) i niematerialne (teatr, telewizja)

Proces pracy

Zawiera trzy elementy:

• samą pracę
• przedmioty pracy
• narzędzia

Praca polega zawsze na wydatkowaniu określonej energii mięśni i mózgu. Jeżeli praca ma charakter prosty i wymaga głównie wysiłku fizycznego mówimy wówczas o pracy prostej. Jeżeli natomiast praca wymaga niewielkiego wysiłku fizycznego i znacznego wysiłku umysłowego mówimy wówczas o pracy złożonej. Między pracą prostą a złożoną istnieje wiele stopni pośrednich. Złożoność pracy można ocenić przy użyciu analitycznej metody wartościowania pracy.

"Wkład pracy może być mierzony za pośrednictwem dwóch wielkości jakimi są czas jej trwania i współczynnika określającego produktywność. Moc ekonomiczna w tym rozumieniu to produktywność pracy zatrudnionego. Zauważmy, że w praktyce praca jest wykonywana w czasie, a wynagrodzenie zależy od produktywności, przy czym ta wielkość wyraża nie tylko siłę i prędkość ale też jakość pracy."

Funkcje pracy

Praca odgrywa doniosłą rolę w życiu człowieka i społeczeństwa. W wielkim uproszczeniu można powiedzieć, że spełnia ona trzy podstawowe i współzależne funkcje ekonomiczną, dochodową i społeczną.

Funkcja ekonomiczna jest czynnikiem tworzenia produktu społecznego

Praca tworzy nowe wartości, umożliwia wzrost produkcji dóbr i usług, przyczynia się do wzrostu dobrobytu społecznego. Praca jest najbardziej aktywnym czynnikiem procesu gospodarczego, ponieważ to ludzie uruchamiają maszyny, środki transportu czy środki finansowe. wydajność, sprawność i efekty pracy zależą od kilku czynników:

• od wiedzy, umiejętności, talentów ludzi
• od motywacji do pracy wydajnej i innowacji
• od materialnych warunków pracy i poziomu technicznego maszyn, urządzeń, środków transportu i łączności
• od społecznych warunków pracy do stosunków międzyludzkich oraz ich traktowania w zakładach pracy

Funkcja dochodowa jest środkiem uzyskiwania przychodów Ludzie pracują głównie dlatego, aby uzyskiwać dochody niezbędne do życia. Dochód z pracy jest najważniejszą i najbardziej pożądaną formą dochodu.

Funkcja społeczna jest środkiem zaspokojenia aspiracji zawodowych i społecznych Ludzie spędzają w środowisku pracy znaczną część swojego życia. Pracownicy oczekują, aby pracodawcy traktowali ich jako partnerów w procesie pracy i działalności gospodarczej.

Praca a prawo

Praca pracownika na rzecz pracodawcy w Polsce w świetle prawa podlega ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r.Kodeks Pracy. Ustawa określa prawa i obowiązki pracodawcy oraz pracownika. To podstawowy akt prawny definiujący warunki, jakie muszą być spełnione przy nawiązaniu, świadczeniu i rozwiązywaniu stosunku pracy. Kodeks pracy mówi, że ilekroć jest w nim mowa o prawie pracy, to należy to rozumieć jako przepisy tego kodeksu oraz m.in. przepisy innych ustaw. Kodeks pracy jest również ustawą i w hierarchii źródeł prawa zajmuje zasadniczo takie samo miejsce jak inne ustawy regulujące prawo pracy. Zgodnie z prawem, jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczegółowe, przepisy kodeksu stosuje się jedynie w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami.

Przykładowe zawody podlegające przepisom zawodowym:

• nauczyciele,
• wykładowcy,
• służba cywilna,
• sędziowie sądów powszechnych,
• prokuratorzy.

Prawo pracy nie reguluje sytuacji osób niebędących pracownikami w rozumieniu Kodeksu Pracy tj. wykonujących "pracę” na podstawie praw administracyjnych czy umów cywilno-prawnych np. umowa o dzieło czy umowa zlecenia.

Praca zawodowa

W rozumieniu Kodeksu Pracy praca jest świadczeniem wykonywanym przez pracownika na rzecz pracodawcy w ramach łączącego ich stosunku pracy. Kodeks pracy definiuje stosunek pracy jako zbiór cech szczególnych pozwalających odróżnić go od innych stosunków prawnych. Cechy te to: 1) dobrowolność – wolność pracy jest to jedna z podstawowych zasad prawa pracy, zgodnie z którą każdy ma prawo do swobodnego podejmowania decyzji o zatrudnieniu lub powstrzymywania się od wykonywania pracy. Regulacji prawa pracy nie podlegają prace wykonywane pod przymusem, jak np. praca niewolnicza, 2) osobiste świadczenie pracy – praca musi być świadczona osobiście przez pracownika na rzecz pracodawcy i nie można pełnić jej za pośrednictwem innej osoby, 3) podporządkowanie – zgodnie z art. 22 Kodeksu Pracy, praca wykonywana jest pod kierownictwem pracodawcy. Podczas świadczenia pracy pracownik jest podporządkowany pracodawcy. Pracodawca jest odpowiedzialny za organizację procesu pracy i ma prawo wydawać pracownikowi polecenia dotyczące sposobu jej wykonania. Posiada uprawnienia do kierowania pracą danego pracownika (art. 100 § 1 Kodeksu Pracy), 4) odpłatność – praca wykonywana w ramach stosunku pracy powinna być zawsze wynagradzana. Wynagrodzenie za pracę jest świadczeniem majątkowym wypłacanym pracownikowi przez pracodawcę odpowiednio za rodzaj, ilość i jakość wykonanej pracy. Wypłata wynagrodzenia należy do podstawowych obowiązków pracodawcy, 5) ryzyko – praca wykonywana jest na rzecz i ryzyko pracodawcy. W związku z tym, iż to pracodawca odnosi korzyść ekonomiczną z wykonania pracy przez pracownika ponosi on odpowiedzialność związaną z zatrudnieniem pracowników. (Czerniak-Swędzioł J. 2014, s. 2-3)

Bibliografia

• Czerniak-Swędzioł J. (red.) (2014), Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, Repetytoria C.H.Beck
• Donecka M., Słowik Z., Wencel B.,(1955) Encyklopedia biznesu, Warszawa
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Autor: Marian Krzywoń, Dawid Skwarek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.