Próbkowanie
| Próbkowanie |
|---|
| Polecane artykuły |
Próbkowanie (pobieranie próbek) stosuje się do testów akceptacyjnych produktów. Może być stosowane w procesie produkcyjnym, po jego zakończeniu lub przed wysłaniem do klienta, a także przez klienta podczas odbioru zamówionego produktu. Należy zauważyć, że kontrola jakości może pozwolić zmniejszyć liczbę wadliwych produktów wysyłanych do klienta, ale zwiększa koszty jakości. Kontrola jakości nie tworzy wartości dla klienta (klient nie zapłaci więcej, jeśli przeprowadzimy kontrolę 1 lub nawet 5 razy), więc w nowoczesnym przedsiębiorstwie lepiej sprawdza się zapewnienie jakości i samokontrola prowadzona przez pracowników.
Próbkowanie realizowane jest na podstawie dwóch zmiennych:
- częstotliwości kontroli,
- liczby części sprawdzonych w każdej partii.
Te dwa czynniki powinny być określone w umowie z klientem lub normie.
Cel próbkowania
Poprzez próbkowanie dąży się do uzyskania danych na temat całej partii towarów, przez badanie możliwie najmniejszych liczby jej reprezentantów. Najczęstszym błędem w tej kwestii jest wnioskowanie na podstawie zbyt małej liczby próbek. Jednak z drugiej strony, próba wiarygodna i reprezentatywna to niekoniecznie badanie pełne.
Próbkowanie jest właściwą metodą w przypadku gdy:
- badanie pełne jest zbyt kosztowne,
- musimy być pewni poprawności wyników,
- wielka liczba obiektów uniemożliwia badanie ich wszystkich.
Technika pobierania próby
Zależy od rodzaju towaru i jego opakowania. Łatwo jest pobrać próbkę z opakowań jednostkowych, znacznie trudniej jest pobrać próbki towarów, ciekłych, sypkich, twardych bez opakowań, znajdujących się w dużych zbiornikach, silosach, kontenerach. W takim wypadku stosuje się różne dodatkowe przyrządy. (P. Kramczar, M. Rząsa 2018, s. 46-53)
Na każdym opakowaniu z próbką przeznaczoną do badań należy zamocować nalepkę informacyjną zwierającą:
- nazwę produktu
- nazwę producenta, datę produkcji i numer partii
- wielkość partii
- datę i miejsce pobrania próby
- numer próby
- numer opakowania, z którego próba pochodzi (w razie pobierania prób z beczek, silosów i cystern)
- numer specyfikacji, listu przewozowego lub innego dokumentu określającego dostawcę
- nazwiska i podpisy osób pobierających próbę
Metody pobierania próbek
Pobieranie próbek może opierać się na umowach lub wewnętrznych/zewnętrznych standardach definiujących dopuszczalny poziom jakości (AQL). Listę standardów i kalkulatory próbek można znaleźć na stronie internetowej SQC Online[1]. Próbki pobierane są według następujących zasad:
- próbkowanie jednostopniowe,
- próbkowanie dwustopniowe,
- akceptacja przy zero defektów,
- ciągłe pobieranie próbek.
Próbkowanie jednostopniowe
W jednostopniowym pobieraniu próbek inspektor jakości wybiera pewną liczbę produktów do sprawdzenia. Jeśli liczba wadliwych produktów jest niższa niż AQL partia przechodzi test. Jeśli jest powyżej AQL - to jest odrzucana.
Próbkowanie dwustopniowe
W dwustopniowym próbkowaniu jest wybierana mniejsza liczba produktów. Jeśli jest poniżej AQL - cała partia przechodzi test. Jeśli jest powyżej - pobierane są kolejne próbki. To podejście powinno być stosowane przy poszukiwaniu zgodności, np. przez audytorów podczas audytu systemu zarządzania jakością.
Akceptacja przy zero defektów
Z praktyki produkcyjnej wiadomo, że nie ma jakości 100%. Jednak czasem jakość produktu jest tak ważna, że nie możemy sobie pozwolić nawet jeden wadliwy element. AQL jest ustawiony na 0 wadliwych części. W takim przypadku inspektor jakości odrzuci każdą partię, która ma choć jedną wadliwą część. To może być bardzo kosztowne, więc należy być ostrożnym.
Ciągłe pobieranie próbek
W przypadku ciągłego przepływu trudno mówić o partii i wielkości próby. W związku z tym możemy przeprowadzić losowe pobieranie próbek w trakcie produkcji. Najbardziej skutecznym sposobem jest częstsze pobieranie próbek, gdy rozpoczyna się produkcja. Jeśli wszystko jest w porządku, inspektor może zacząć pobierać losowe produkty. Jeśli znajdzie wadliwą część, powinien powrócić do bardziej intensywnej kontroli.
Ocena próbki
Inspektorzy Jakości powinni być poinformowani, w jaki sposób oceniać różne wady części. Istnieją dwie metody identyfikacji wad:
- dyskretna ocena,
- ocena za pomocą zmiennych.
Dyskretna ocena
Dyskretna ocena posiada dwa stany: sprawny i niesprawny. W praktyce trudno jest stosować metodę, która wykorzystuje tylko jedno kryterium i dwa pojemniki na nieuszkodzone i uszkodzone części. Problem polega na tym, że inspektor jest człowiekiem, a więc może popełniać błędy. Metoda dyskretnej oceny prowadzi do wzrostu liczby błędnie ocenionych produktów.
Ocena za pomocą zmiennych
Można ustawić granice tolerancji dla niektórych zmiennych związanych z ważnymi cechami produktu, np. długość, waga. Jeśli produkt jest w granicach tolerancji dla każdej zmiennej przechodzi, w przeciwnym razie - zostanie on odrzucony.
Co zrobić z wadliwymi elementami?
Polityka jakości może pozwolić na kilka sposobów postępowania z wadliwymi częściami:
- wadliwa część może zostać naprawiona i być w pełni funkcjonalna,
- może zostać sklasyfikowana jako niższej jakości produkt i sprzedana taniej klientowi, który akceptuje niższą jakość i rozumie skutki korzystania z wadliwego produktu (to może być zakazane przez prawo w niektórych przypadkach),
- złomowanie lub recykling.
Bibliografia
- Ehrmann R. (2018). Laboratoria Krajowej administracji skarbowej, "Przegląd Nauk Stosowanych", nr 19, s. 37-43
- Hamrol A. (2013). Zarządzanie jakością z przykładami, PWN, Warszawa, s. 330-332,469
- Kramczar P., Rząsa M. (2018). Problematyka poboru próbek w cysternach przewożących materiały podlegające kontroli celno-skarbowej, "Przegląd Nauk Stosowanych", nr 19, s. 46-53
- Mitręga M. (2014).Pomiar w badaniach naukowych w marketingu – standardy w Polsce i za granicą okiem recenzenta
Autor: Sławomir Wawak, Urszula Paluch
