Plastyczność
| Plastyczność |
|---|
| Polecane artykuły |
Plastyczność jest to zdolność materiału do nieodwracalnych, trwałych odkształceń pod wpływem sił zewnętrznych. Podczas odkształceń plastycznych część wiązań międzyatomowych ulega rozerwaniu i powstają nowe wiązania. Rozerwanie wiązań międzyatomowych zachodzi najłatwiej w obszarach o największej niedoskonałości (defekty struktury, luki, dyslokacje). W plastyczności kryształów główną rolę odgrywają dyslokacje i ich ruch. W procesie odkształcenia plastycznego zmienia się struktura kryształu [I. Duda, 1994, s. 121-122]. Plastyczny kryształ to kryształ, w którym cząsteczki mają zablokowaną swobodę przemieszczania się, ale w obrębie swoich miejsc w sieci mają swobodę rotacji. Kryształy plastyczne tworzą cząsteczki o kształcie zbliżonym do kuli i o słabych oddziaływaniach z innymi cząsteczkami. Przykładem takiej cząsteczki jest np. skrystalizowany metan.
Obróbka plastyczna
Obróbka plastyczna – to obróbka bezwiórowa, głównie metali, mająca na celu zmianę kształtu i wymiarów przedmiotów przez trwałe odkształcenie plastyczne [J. Kofman i in., 1995 s. 655]; do najpopularniejszych metod obróbki plastycznej zalicza się:
- Walcowanie – proces przeróbki plastycznej, nadający żądany kształt i wymiary półwyrobom i wyrobom metalicznym przy użyciu walcówek. Rozróżnia się walcowanie: wzdłużne (ruch materiału walcowanego między równolegle obracającymi się walcami jest prostopadły do ich osi), poprzeczne (ruch materiału jest równoległy do osi równolegle obracających się walców) i skośne (materiał porusza się ruchem śrubowym między skośnie ustawionymi, obracającymi się walcami [J. Kofman i in., 1997 s. 634].
- Kucie – proces technologiczny przeróbki plastycznej najczęściej na gorąco, rzadziej na zimno lub ciepło, kształtujący wyrób przez zgniatanie uderzeniami lub naciskami narzędzia ręcznego lub mechanicznego, zamocowanego w bijakach młotów lub suwakach pras bądź między walcami walcarek kuźniczych [Czermiński J. i in., 1978, s. 282]. Kucie dzieli się na: kucie swobodne (kucie, podczas którego metaliczny wyrób swobodnie odkształca się w kierunku prostopadłym do nacisku), półswobodne (polega na częściowym ograniczaniu swobodnego płynięcia metalu podczas wywierania nacisku narzędziem na część powierzchni przedkuwki), matrycowe (kucie, podczas którego swobodne odkształcanie się metalu ogranicza wykrój matrycy).
- Tłoczenie – obróbka plastyczna na zimno lub na gorąco, obejmująca operacje cięcia i kształtowania blach oraz folii i płyt niemetalowych lub innych pozostałych przedmiotów o małej grubości w stosunku do pozostałych wymiarów [Czerni S. i in., 1984, s. 587]. Rodzaje tłoczenia: cięcie, gięcie, wytłaczanie, przetłaczanie, rozpęczanie, owijanie.
- Ciągnienie - mechaniczna obróbka plastyczności metali na zimno, stosowana głównie przy wyrobie drutów, rur, prętów; polega na zmianie poprzecznego przekroju materiału (np. drutu) podczas przeciągania go przez otwór ciągadła. W wyniku tego następuje zmniejszenie średnicy obrabianego przedmiotu oraz jego wydłużenie, może też nastąpić zmiana kształtu przekroju. Podczas ciągnienia zachodzi umocnienie materiału. Wyróżniamy ciągnięcie: bez trzpenia, na trzpeniu i na walcowym ciągadle.
- Wyciskanie – rodzaj obróbki plastycznej metali, podczas którego metal pod naciskiem stempla wypływa przez otwór lub otwory w narzędziu albo przez szczeliny utworzone przez narzędzia. Metody wyciskania: przeciwbieżne, współbieżne i złożone.
Bibliografia
- Duda I., Słownik pojęć towaroznawczych, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1994
- Kofman J. i in., Encyklopedia popularna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995
- Kofman J. i in., Nowa encyklopedia powszechna PWN Tom 6, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997
- Czermiński J. i in., Encyklopedia Techniki Tom Metalurgia, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1978
- Czerni S. i in., Leksykon naukowo – techniczny, Wydawnictwa Naukowo – Techniczne, Warszawa 1984
Autor: Jakub Stańczyk
