Papiery wartościowe

Papiery wartościowe
Polecane artykuły
Bony skarbowe Obligacje skarbowe Rynek giełdowy Weksel skarbowy Instrumenty finansowe Rodzaje kredytów Emitent Fundusz hedgingowy Obligacje

Papier wartościowy - to dokument stwierdzający istnienie określonego prawa majątkowego w taki sposób, że bez posiadania tego dokumentu nie można wykonywać tego prawa, a przeniesienie własności tego dokumentu powoduje przeniesienie również tego prawa. Są one wykorzystywane jako złożony zespół narzędzi finansowych używanych przez różne podmioty gospodarcze działające na rynku w celu osiągania różnych celów, w różnych dziedzinach życia przedsiębiorstwa, w ramach różnych transakcji gospodarczych.

Cechy wspólne papierów wartościowych

• papier wartościowy potwierdza i gwarantuje prawa majątkowe
• obrót papierami wartościowymi ma charakter masowy
• łatwa wzajemna wymienialność papierów wartościowych
• szerokie rozproszenie papierów wartościowych
• prosty sposób przenoszenia wartości np. gotówka-> obligacje-> akcje-> gotówka- weksle.
• brak wartości użytkowej
• zakup instrumentu finansowego głównie utożsamia się z oczekiwaniem dochodu) (rynkowe instrumenty finansowe)

Rodzaje papierów wartościowych

Wieloznaczność instrumentów finansowych (do których zaliczamy również papiery wartościowe) wynika ze stosowania ich w różnych dziedzinach życia gospodarczego i w różnym ich charakterze. Stąd wynika znaczna trudność w ich usystematyzowaniu w sposób jednoznaczny i przejrzysty.

Papiery wartościowe możemy podzielić:

1. Z punktu widzenia funkcji prawnych:
   • papiery reprezentujące wierzytelności pieniężne (np. weksle, czeki, obligacje, bony skarbowe, listy zastawne, listy hipoteczne, losy loteryjne),
   • papiery dokumentujące uprawnienia do współwłasności majątkowej (np. akcje),
   • papiery wartościowe uprawniające do zarządzania rzeczami (konosamenty w transporcie towarów).
2. Ze względu na charakter dochodów:
   • papiery wartościowe o dochodzie stałym (reprezentują wierzytelność, której wielkość kapitału i dochodu jest określona w kwocie pieniężnej już w chwili emisji (obligacje)
   • papiery wartościowe o dochodzie zmiennym (to walory reprezentujące prawo do udziału w zysku osiąganym przez emitującą go jednostkę organizacyjną oraz reprezentujące udział w majątku tej jednostki -akcje)
3. Z punktu widzenia oznaczenia w dokumencie osoby uprawnionej:
   • papiery wartościowe imienne (uprawniają jedynie osoby imiennie oznaczone w papierach),
   • papiery wartościowe na okaziciela (nie wskazują osoby uprawnionej, a do przeniesienia własności takiego dokumentu wystarczy jego wydanie),
   • papiery wartościowe na zlecenie (to takie, które osobę upoważnioną wskazują w postaci podmiotu imiennie wymienionego w papierach oraz każdego, na kogo zostają przeniesione prawa z tych papierów na drodze indosu, czyli dokonanego oświadczenia osoby uprawnionej, zbywającej dokument:czeki, weksle).
4. Z punktu widzenia czasu ważności papieru:
   • papiery krótkoterminowe,
   • papiery średnioterminowe,
   • papiery długoterminowe.
5. Z punktu widzenia celów gospodarczych:
   • papiery rynkowe (wykorzystywane w obrocie masowym, w którym uczestniczy wiele podmiotów, a transakcje dokonywane są na zorganizowanych, regulowanych rynkach),
   • papiery nierynkowe (posiadają wąski krąg odbiorców, ich odbiór jest przypadkowy, bez instytucjonalnego uporządkowania).
6. Z punktu widzenia funkcji ekonomicznych:
   • instrumenty rozliczeniowe
   • instrumenty dłużne
   • instrumenty zaspokajające popyt na pieniądz
   • instrumenty do inwestowania
   • instrumenty bodźcowe
   • instrumenty ograniczające ryzyko
   • instrumenty potwierdzające tytuł własności

Powyższe zestawienie uświadamia nam, że instrumenty finansowe w bardzo różnym zestawieniu zjawisk ekonomicznych, w których najczęściej mają zastosowanie jako pieniądz

Najczęściej występujące rodzaje papierów wartościowych

• Akcje
• Obligacje
• Weksel
• Czek
• Bony skarbowe
• Listy zastawne
• List hipoteczny
• Certyfikaty inwestycyjne
• Konosament

Polityka finansowa a papiery wartościowe

Każde przedsiębiorstwo dąży do osiągnięcia wyznaczonych celów. Część z nich określona jest w sferze działalności finansowej podmiotu, tzn. za pomocą narzędzi pieniężnych. Cele te mogą być urzeczywistniane właśnie za pomocą odpowiedniego gospodarowania papierami wartościowymi. Jednak głównym kreatorem polityki finansowej nie jest przedsiębiorstwo lecz państwo, w którym dany podmiot funkcjonuje. To ono ma pełną suwerenność w odniesieniu do kwestii finansowych, takich jak: kreacja pieniądza, ustalenie stóp procentowych, stawek podatkowych, stawek celnych itp. To od polityki państwa (monetarnej, fiskalnej) zależeć będzie większość opłacalności inwestycji w papiery wartościowe.

Zobacz też

Giełda Papierów Wartościowych

Bibliografia

• Dębski W. (2014) Rynek finansowy i jego mechanizmy. Podstawy teorii i praktyki – PWN, Warszawa
• Gemzik-Salwach A. (2009) Innowacje finansowe jako przyczyna kryzysu na rynkach międzynarodowych E-Finanse. Kwartalnik internetowy (3)
• Kołaczyk Z., Rachunkowość finansowa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1996, str. 182-183
• Karkowska R. (2005) Kredytowe instrumenty pochodne – wyzwanie dla polskiego systemu finansowego Studia i Materiały Wydziału Zarządzania Warszawskiego 1
• Owsiak S. Podstawy Nauki Finansów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002, str. 297, 300-303, 309-311.
• Sopoćko A. (2010) Rynkowe instrumenty finansowe – PWN, Warszawa

Autor: Agnieszka Górecka, Patrycja Babiarz