Odpowiedzialność

Z Encyklopedia Zarządzania
Wersja z dnia 22:55, 20 maj 2020 autorstwa 127.0.0.1 (dyskusja) (LinkTitles.)
Odpowiedzialność
Polecane artykuły


Odpowiedzialność - prawo obowiązek ponoszenia przewidzianych przez przepisy prawne konsekwencji zachowania się własnego lub innych osób.

Według słownika PWN odpowiedzialnością jest obowiązek moralny lub prawny odpowiadania za swoje lub czyjeś czyny oraz przyjęcie na siebie obowiązku zadbania o kogoś lub o coś[1]

Odpowiedzialność moralna a odpowiedzialność prawna

Dwoma podstawowymi kategoriami odpowiedzialności są:

  1. Odpowiedzialność moralna - jest każdym rodzajem przyjmowania na własne sumienie obowiązku opieki i odpowiadania za siebie, kogoś lub coś. W odróżnieniu od odpowiedzialności prawnej jest subiektywna i nie może być egzekwowana przez organy państwowe.
  2. Odpowiedzialność prawna - staje się stanem faktycznym w momencie popełnienia czynu zabronionego. Występuje pomiędzy obywatelem a Państwem. Jej dokładne regulacje spisane są w ustawach.

Nie powinno się ich ze sobą utożsamiać. Jednakże występują przypadki, gdy na sprawcy ciąży:

  • jednocześnie odpowiedzialność prawna i moralna (np. kradzież, dewastacja)
  • jedynie odpowiedzialność moralna, bez konsekwencji prawnych (np. zdrada małżeńska)
  • jedynie odpowiedzialność prawna, bez odpowiedzialności moralnej (np. żebranie, dezercja - w pewnych przypadkach, biorąc pod uwagę motywy kierujące sprawcą możemy z etycznego punktu widzenia uznać go za niewinnego pomimo iż dopuścił się on złamania prawa)[2]

Rodzaje odpowiedzialności prawnej

Odpowiedzialność konstytucyjna

Jest następstwem naruszenia Konstytucji lub ustawy, popełnionym w związku ze sprawowaną funkcją lub w zakresie swojego urzędowania ponoszona przez:

  1. Prezydenta,
  2. Prezesa Rady Ministrów
  3. członków Rady Ministrów
  4. Prezesa Narodowego Banku Polskiego
  5. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli
  6. członków Krajowej Radiofonii i Telewizji
  7. osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem
  8. Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych
  9. posłów i senatorów.[3]

Odpowiedzialność konstytucyjna egzekwowana jest w Polsce przez Trybunał Stanu, który pełni funkcje organu władzy sądowniczej wyżej wymienionych funkcjonariuszy państwowych.[4]

Odpowiedzialność cywilna

Jest sytuacją prawną na podstawie której powstaje zobowiązanie do kompensacji szkody wyrządzonej poprzez działania podmiotu (odpowiedzialność deliktowa - ex delicto), niewykonanie działań lub zachowanie przy nich nienależytej staranności (odpowiedzialność kontraktowa - ex contractu).[5] [6]

Warunkami koniecznymi do powstania odpowiedzialności cywilnej są:

  • szkoda skutkuje uszczerbkiem w dobrach osoby poszkodowanej
  • szkoda została spowodowana działaniem ludzkim lub innym zdarzeniem, z którym norma prawna łączy odszkodowawczy obowiązek
  • pomiędzy szkodą, a działaniem musi być związek przyczynowy[7]

Więcej informacji na ten temat - Odpowiedzialność cywilna

Odpowiedzialność karna

Pojawia się w wyniku dopuszczenia się czynu zabronionego ustawą obowiązującą w czasie jego popełnienia.[8] Ustawa wyróżnia dwa typy czynów zabronionych:

  • popełnione umyślnie
  • popełnione nieumyślnie [9]

Odpowiedzialność karna występuje również, gdy dojdzie do: współpracy, pomocy, zaniechania, bądź podżegania do popełnienia przestępstwa.[10] Czyny zabronione zagrożone są karą grzywny, zawieszenia bądź pozbawienia wolności. Wysokość kary zależna jest od następstwa czynu.

Warunkiem koniecznym do powstania odpowiedzialności karnej są:

  • sprawcy można przypisać winę
  • społeczna szkodliwość nie jest znikoma [11]

Bibliografia

Przypisy

  1. L. Drabik 2018
  2. K. Gajewski 2009, s. 2
  3. Konstytucja RP 1997, art. 198 ust. 1, 2
  4. B. Opaliński 2011, s. 119
  5. P. Babiarz 2018, Zasady i przesłanki odpowiedzialności cywilnej
  6. Kodeks Cywilny 1964, art. 471, 472
  7. P. Babiarz 2018, Zasady i przesłanki odpowiedzialności cywilnej
  8. Kodeks karny 1997, art. 1 § 1
  9. Kodeks karny 1997, art. 9 § 3
  10. Kodeks karny 1997, art. 18-20
  11. Kodeks karny 1997, art. 1 § 1

Autor: Karolina Mączek