Obciążenie psychonerwowe
| Obciążenie psychonerwowe |
|---|
| Polecane artykuły |
Obciążenie psychonerwowe jest charakterystyczne dla pracy umysłowej. Jego nasilenie zależy przede wszystkim od złożoności, zmienności, powtarzalności, ważności i dokładności wykonywanych czynności.
Fazy
W procesie wykonywania pracy ludzkiej możemy wyróżnić następujące 3 fazy:
- faza uzyskania informacji,
- faza podejmowania decyzji,
- faza wykonywania czynności.
Każda faza jest związana z ryzykiem wystąpienia obciążenia psychicznego.
Pierwsza z nich dotyczy bezpośredniej obserwacji procesu produkcyjnego, różnego rodzaju przyrządów i maszyn, a także zachowania się innych pracowników. Wymaga zrozumienia różnorodnych informacji wzrokowych, słuchowych oraz dotykowych i odpowiedniej na nie reakcji. Powoduje to zaabsorbowanie określonych zasobów umysłowych, a w szczególności pamięci i uwagi. Im bardziej złożona jest maszyna, tym większa ilość informacji i wiedzy jest potrzebna, aby ją prawidłowo obsłużyć. Ponieważ pamięć ludzka ma ograniczoną pojemność, sytuacja taka może prowadzić do poważnego przeciążenia psychicznego i stać się źródłem zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka. Dlatego ważne jest, aby dbać o prawidłowe rozmieszczenie i czytelność znaków, sygnałów i tablic.
Druga faza dotyczy sytuacji, gdy pracownik musi podjąć działanie z uwzględnieniem więcej niż jednej informacji. W przypadku decyzji powtarzalnych, które na ogół podejmowane są szybko, a nawet odruchowo, wysiłek psychiczny z nimi związany jest niewielki. Natomiast jeśli podejmowana decyzja jest bardziej złożona, wymaga wykorzystania dużej ilości informacji, często niepełnych i wiąże się z dużą odpowiedzialnością, to w takim przypadku obciążenie psychiczne jest większe. Przy dużej ilości takich decyzji człowiek zaczyna odczuwać stałą presję stresową, co w konsekwencji może prowadzić do zakłóceń w działaniu jego układu nerwowego.
W ostatniej fazie, która jest bezpośrednio związana z faktem podjęcia decyzji, wysiłek człowieka ma charakter głównie fizyczny. Jednak i w tu pojawia się obciążenie układu nerwowego. Zależy ono przede wszystkim od złożoności wykonanej pracy, stopnia wprawy, typowości lub nietypowości ruchów, a w szczególności od konsekwencji ich wykonania.
Jak widać obciążenie psychonerwowe występuje w każdym etapie pracy i jest ważnym czynnikiem decydującym o wydajności pracownika, jego samopoczuciu oraz bezpieczeństwie jego zdrowia i życia. Dlatego w żadnym wypadku nie powinno być lekceważone.
Bibliografia
- Wróblewska M., Ergonomia - skrypt dla studentów, Politechnika Opolska, Opole 2004, str. 157-159,
- Bałogowska A., Malinowski A., Ergonomia dla każdego, Sorus, Poznań 1997, str. 48-50.
- Jabłkowska, K., & Borkowska, A. (2005). Ocena nasilenia stresu w pracy a cechy zespołu wypalenia zawodowego u menedżerów. Medycyna pracy, 56(6), 439-444.
Autor: Joanna Grych
