Nośnik kosztów: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Zarządzania
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
Linia 10: Linia 10:


==Rodzaje nośników kosztów==
==Rodzaje nośników kosztów==
Za nośnik kosztów przyjąć można zlecenia, partie produkcyjne, pojedyncze wyroby czy grupy wyrobów. Podstawową rolę w rachunku kosztów na nośniki odgrywa kalkulacja, której zadaniem jest wskazanie wartości jednostkowego kosztu wytworzenia przedmiotu kalkulacji wraz ze wskazaniem jego elementów składowych (E. Kaczmar, J. Matuszek, D. Więcek 2018, s. 90).
Możemy wyróżnić dwa podstawowe i główne rodzaje nośników kosztów, tj.
Możemy wyróżnić dwa podstawowe i główne rodzaje nośników kosztów, tj.
* '''Nośnik kosztów zasobów''' (nośnik zasobów), rozumiany jako czynnik podziału kosztów zasobów, czyli miara ilości zasobów wykorzystywanych przez działania. Nośniki zasobów pełnią rolę kluczy rozliczeniowych kosztów zużycia i wykorzystania zasobów, za pomocą których dokonuje się alokacji kosztów zaangażowania poszczególnych zasobów między poszczególne działania. W praktyce oznacza to budowę macierzy „zasoby - działania”, która pozwala na podstawie wskazanych miar przypisać zasoby do działań, według ich procentowego zużycia przez poszczególne, wyróżnione w modelu, działania (A. Nóżka 2007, s.359).
* '''Nośnik kosztów zasobów''' (nośnik zasobów), rozumiany jako czynnik podziału kosztów zasobów, czyli miara ilości zasobów wykorzystywanych przez działania. Nośniki zasobów pełnią rolę kluczy rozliczeniowych kosztów zużycia i wykorzystania zasobów, za pomocą których dokonuje się alokacji kosztów zaangażowania poszczególnych zasobów między poszczególne działania. W praktyce oznacza to budowę macierzy „zasoby - działania”, która pozwala na podstawie wskazanych miar przypisać zasoby do działań, według ich procentowego zużycia przez poszczególne, wyróżnione w modelu, działania (A. Nóżka 2007, s.359).
Linia 37: Linia 39:
* Dziadek K. (2010). [http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ekon-element-000171310003 ''Wybrane problemy wdrażania rachunku kosztów ABC w przedsiębiorstwach''], "Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej", nr 14.
* Dziadek K. (2010). [http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ekon-element-000171310003 ''Wybrane problemy wdrażania rachunku kosztów ABC w przedsiębiorstwach''], "Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej", nr 14.
* Świderska K., Warowny P., Świderska M. (2010). [https://ztr.skwp.pl/api/files/view/64741.pdf ''Obiekt kosztów w rachunkowości''], "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 87.
* Świderska K., Warowny P., Świderska M. (2010). [https://ztr.skwp.pl/api/files/view/64741.pdf ''Obiekt kosztów w rachunkowości''], "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", t. 87.
* Kaczmar E., Matuszek J., Więcek D. (2018), [http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-dfcd58ad-8636-4726-a5bb-a396554ffd22 ''Model kalkulacji kosztów własnych wyrobów w warunkach zróżnicowanej wielkości produkcji''], "Zeszyty Naukowe Wydziału Elektroniki i Informatyki Politechniki Koszalińskiej", nr 13.


{{a|Angelika Kowalik}}.
{{a|Angelika Kowalik}}.
[[Kategoria:Ekonomia]].
[[Kategoria:Ekonomia]].

Wersja z 00:02, 5 sty 2023

Nośnikiem kosztów to czynnik, który mając wpływ na zmianę sumy kosztów obiektu (działania) determinuję również zmianę kosztów całkowitych. Niniejszym pojęciem określane są także czynniki, które kształtują relacje wzajemnego zużycia zasobów poprzez wybrane przedmioty kalkulacji (produkty, obiekty inwestycyjne, kanały dystrybucji), które wyrażone są w konkretnej jednostce miary. Termin nośnik oznacza przenoszenie i rozdzielanie zużytych zasobów na przedmioty kalkulacji. Dopuszczalna i możliwa jest sytuacja, w której przedmiot kalkulacji, który uczestniczy w dalszych obliczeniach staje się nośnikiem. Ta sytuacja jest możliwa do zaistnienia, gdy pierwotnym efektem wyliczeń jest koszt wytworzenia półproduktu, który wchodzi w skład wyrobu gotowego, który podlega wyliczeniu kosztów w następnym etapie (E. Milewska 2016, s. 40).

Nośnik kosztów to taki czynnik, który bezpośrednio wpływa na poziom kosztów, tzn. zmiana poziomu nośnika kosztów jest powodem zmiany w poziomie kosztów wybranego obiektu (na przykład zmiana liczby maszynogodzin na wydziale mechanicznym spowoduje wzrost kosztów remontów i konserwacji maszyn i urządzeń na tym wydziale) (Sobańska i in., 2009, s. 140).

Nośnik kosztów to parametr, który daje możliwość przyporządkowania kosztów prostych do obiektów kosztów, jak również przyporządkowanie kosztów jednych obiektów do innych obiektów (K. Świderska, P. Warowny, Świderska M. 2010, s. 33).

W publikacjach, które wykorzystują "starsze" terminy, zamiast terminu nośników kosztów wykorzystywano termin „klucz rozliczeniowy”. Warto jednak zauważyć, że w odróżnieniu od terminu „nośnik kosztów” w terminie „klucz rozliczeniowy” nie przywiązywano tak znaczącej uwagi do zachowania odpowiedniego i właściwego związku przyczynowo-skutkowego w przyporządkowaniu kosztów pomiędzy obiektami (K. Świderska, P. Warowny, Świderska M. 2010, s. 33).

Najczęściej wykorzystywanym nośnikiem kosztów, który służy do rozliczania kosztów (szczególnie kosztów wynagrodzeń) na działania i konkretnych pacjentów jest czas pracy. Informacje odnośnie czasu pracy lekarzy można uzyskać np. na bazie analizy planów pracy, rozmów z lekarzami oraz obserwacji (M. Kludacz 2014, s. 46).

Rodzaje nośników kosztów

Za nośnik kosztów przyjąć można zlecenia, partie produkcyjne, pojedyncze wyroby czy grupy wyrobów. Podstawową rolę w rachunku kosztów na nośniki odgrywa kalkulacja, której zadaniem jest wskazanie wartości jednostkowego kosztu wytworzenia przedmiotu kalkulacji wraz ze wskazaniem jego elementów składowych (E. Kaczmar, J. Matuszek, D. Więcek 2018, s. 90).

Możemy wyróżnić dwa podstawowe i główne rodzaje nośników kosztów, tj.

  • Nośnik kosztów zasobów (nośnik zasobów), rozumiany jako czynnik podziału kosztów zasobów, czyli miara ilości zasobów wykorzystywanych przez działania. Nośniki zasobów pełnią rolę kluczy rozliczeniowych kosztów zużycia i wykorzystania zasobów, za pomocą których dokonuje się alokacji kosztów zaangażowania poszczególnych zasobów między poszczególne działania. W praktyce oznacza to budowę macierzy „zasoby - działania”, która pozwala na podstawie wskazanych miar przypisać zasoby do działań, według ich procentowego zużycia przez poszczególne, wyróżnione w modelu, działania (A. Nóżka 2007, s.359).
  • Nośniki kosztów działań nośnik kosztów działań – łącznik między działaniami a obiektem kosztów,

nazywany również kluczem rozliczeniowym II stopnia; jest miarą częstotliwości i wielkości zapotrzebowania na działania, jakie generują obiekty kosztów. Każdemu działaniu odpowiada jego unikalny nośnik. Nośnikiem kosztów danego działania powinna być wielkość najsilniej skorelowana z jego kosztami, która powinna: wyrażać stopień zapotrzebowania konkretnego obiektu kosztów na dane działanie, odzwierciedlać przyczynę powstawania kosztów, być zrozumiała i łatwa do zmierzenia (A. Skarżyńska 2012, s. 51).

Identyfikując nośnik kosztów działań należy pamiętać by spełnione zostały następujące warunku warunki:

  • nośnikiem kosztów danego działania powinna być wielkość najsilniej skorelowana z jego kosztami,
  • nośnik kosztów działań powinien wyrażać stopień zapotrzebowania konkretnego obiektu kosztów (produktu) na dane działanie,
  • nośnik kosztów działań powinien wyjaśniać przyczynę powstawania kosztów,
  • nośnik kosztów działań powinien być zrozumiały i łatwy do zmierzenia (K. Dziadek 2010, s.283).

Dobór nośnika ma kluczowe znaczenie dla prawidłowości rozliczania kosztów. Większą dokładność i wiarygodność charakteryzują się kalkulacje oparte na ewidencji analitycznej oraz bezpośrednim odwołaniu na obiekty kosztowe. Im większy udział kosztów wyznaczanych z wykorzystaniem kluczy podziału, tym mniejsza dokładność i wiarygodność modelu oraz większe zniekształcenie wyliczonego jednostkowego kosztu wytwarzania wyrobu (E. Milewska 2016, s. 40).

Dobór właściwego nośnika kosztów

Przy wyborze właściwego nośnika kosztów działań pomocna jest klasyfikacja zidentyfikowanych działań, pozwalająca wyodrębnić działania dotyczące jednostki produktu, partii produktów, rodzajów produktów i całego przedsiębiorstwa (R. Piechota 2005, s. 33).

Dobór właściwego nośnika kosztów ma kluczowy znaczenie dla prawidłowości rozliczania kosztów. Dlatego też warto zastanowić się nad metodologią jego doboru. Dwa istotne dla prawidłowości wyboru czynniki to ilość i trafność nośników zastosowanych w procesach kalkulacyjnych. Liczba nośników zależna będzie przede wszystkim od struktury kosztów. Niewątpliwie największą dokładnością i wiarygodnością charakteryzują się kalkulacje oparte na ewidencji analitycznej i bezpośrednim odnoszeniu kosztów na obiekty kosztowe. Im więcej kosztów rozlicza się w sposób pośredni, stosując do tego procedury upraszczające, tym mniejsza dokładność modelu i wiarygodność informacji.

Bibliografia

Autor: Angelika Kowalik

..