Metody sensoryczne
| Metody sensoryczne |
|---|
| Polecane artykuły |
Metody sensoryczne – metody oceny jakości produktu, w których rolę aparatu pomiarowego pełnią zmysły; zachowanie określonych warunków oraz wykonanie oceny przez osoby o sprawdzonej, wysokiej wrażliwości sensorycznej zapenia precyzję i powtarzalność wyników. [I. Duda, 1994, s. 98]
Metody organoleptyczne – metody stosowane do oceny jakości wyrobów, polegające na dokonywaniu oceny na podstawie wrażeń odbieranych za pomocą zmysłów: wzroku, węchu, słuchu, smaku i dotyku. Zajmują one szczególną pozycję wśród współczesnych metod badania i oceny wyrobów. Wynika to ze swoistego charakteru tych metod oraz z dogodności ich stosowania niemal w każdych warunkach, a także z faktu, że prowadzą do szybkiej i bezpośredniej oceny wyrobów. M.o. są bardzo rozpowszechnione i często odgrywają decydującą rolę, zwłaszcza przy ocenie cech niemierzalnych. [Ł. Karpiel, 1994, s. 97-98] Dotyczy to zarówno artykułów spożywczych, jak i wyrobów przemysłowych. Stosuje się je dziś na szeroką skalę w zakładach produkcyjnych i w labolatoriach badawczych. Przy zakupie towarów posługują się nimi konsumenci, którzy jakość nabywanych towarów oceniają przede wszystkim organoleptycznie. [M. Skrzypek, 1987, s. 144] Sczególne znaczenie ma tu jakościowa ocena wyrobów żywnościowych, gdyż smak, zapach i barwa są często zasadniczymi wskaźnikami jakości produktu. Ponadto do oceny smaku i zapachu nie ma dotychczas metod instrumentalnych, a istniejące, bardzo skomplikowane metody często zawodzą. [W. Ładoński, 1994, s. 105]
Wadą metody organoleptycznej jest subiektywizm. Pomimo tego jest ona w wielu wypadkach niezastąpiona, gdyż za pomocą zmysłów można wykryć nieznaczne nawet odchylenia jakościowe, nieuchwytne dla najbardziej czułych aparatów i metod analizy chemicznej. [W. Ładoński, 1994, s. 105]
Metody organoleptyczne, zwane również sensorycznymi, polegają na dokonywaniu badania na podstawie wrażeń odbieranych za pomocą zmysłów:
- wzroku – określamy stopień dojrzałości owoców, np. Bananów, zmianę barwy produktów, np. wyblaknięcie tkanin od promieni słonecznych, ciemnienie przekrojonych warzyw i owoców, zmianę kształtu, np. roztopiona czekolada, lody,
- węchu – określamy nutę zapachową, np. perfum, świeżość produktu, np. zapach psującego się mięsa, występowanie obcych zapachów, np. niewłaściwe przechowywanie cukru,
- słuchu – można określić poziom hałasu emitowanego przez pracujące urządzenia, np. odkurzacz,
- smaku – można określić smak, np. gorzki – piwo, słodki – czekolada, słony – sól, kwaśny – kapusta kiszona,
- dotyku – określamy stopień twardości i miękkości, np. chleba, serów oraz konsystencję, np. płynną lub sypką.
Metoda ta jest szybka, charakteryzuje się małym zużyciem materiału. Wśród metod organoleptycznych stosowana jest:
- ocena organoleptyczna – to ocena jakości towaru wykonana za pomocą zmysłów,
- analiza sensoryczna – to ocena jakości dokonywana za pomocą jednego lub kilku zmysłów z zastosowaniem odpowiednich metod w warunkach zapewniających dokładność i prawidłowość wyników, wyrażana przez osoby o uprzednio sprawdzonej wrażliwości sensorycznej.
Na rzetelność oceny organoleptycznej mają wpływ następujące czynniki:
- stan zdrowia badającego,
- stan psychiczny i stopień zmęczenia fizjologicznego badającego,
- warunki otoczenia, pomieszczenia, temperatura, czas trwania badania, sposób wykonywania badań,
- wrażliwość zmysłowa,
- światło oświetlające badany towar.
Przy badaniu organoleptycznym pomaga posłużenie się:
- wzorcami porównawczymi (np. wzorce barwy, dźwięku, konsystencji itp.),
- prostą aparaturą pomocniczą (np. lupa, prześwietlacz itp.),
- prostymi odczynnikami chemicznymi wywołującymi reakcje barwne (np. jodyna do wykrywania skrobi, lakmus do oznaczania odczynu płynów itp.) [M. Misiarz, K. Kocierz, 2008, s. 25-26]
Bibliografia
- Duda I. i in., Słownik pojęć towaroznawczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1994
- Skrzypek M., Towaroznawstwo ogólne, Wydano w Drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Kraków 1987
- Miśniarz M., Kocierz K., Towaroznawstwo. Podręcznik dla zawodu sprzedawca w zasadniczej szkole zawodowej i szkole policealnej, Wydawnictwo REA, Warszawa 2008
- Jędrka T., Metody sensoryczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2001
- Ładoński W., Podstawy towaroznawstwa ogólnego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 1994
- Jaźwiec, B., Stępień, B., Kita, A., & Pasławska, M. (2011). Instrumentalna i sensoryczna analiza twardości i sprężystości suszonego melona żółtego. Inżynieria Rolnicza, 15, 73-80.
Autor: Weronika Cholewka
