Materializm historyczny: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Zarządzania
Nie podano opisu zmian
mNie podano opisu zmian
(Nie pokazano 24 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
'''Materializm historyczny''' jest to koncepcja polegająca na założeniu, że kwestie ekonomiczne są główną determinantą formowania się świadomości społecznej oraz że biorą one znaczący udział w tworzeniu systemów polityczno-prawnych danego państwa. Autorem tego zagadnienia jest wybitny niemiecki filozof [[Karol Marks]].
{{infobox4
 
|list1=
ludzie wchodzą w określone, konieczne, niezależne od ich woli stosunki, w stosunki produkcji, które odpowiadają określonemu szczeblowi rozwoju ich materialnych sił wytwórczych.
<ul>
Całokształt tych stosunków produkcji stanowi ekonomiczną
<li>[[Egalitaryzm]]</li>
strukturę społeczeństwa, realną podstawę, na której wznosi się nadbudowa prawna i polityczna i której odpowiadają
<li>[[Funkcjonalizm]]</li>
określone formy świadomości społecznej. Sposób produkcji
<li>[[Stratyfikacja]]</li>
życia materialnego warunkuje społeczny, polityczny i duchowy proces życia w ogóle. Nie świadomość ludzi określa
<li>[[Nierówności społeczne]]</li>
ich byt, lecz przeciwnie, ich byt społeczny określa ich świadomość”. Stwierdzając, iż to byt określa świadomość – a nie
<li>[[Etyka]]</li>
odwrotnie – wskazuje się na to, iż ów byt, czyli wyznaczone
<li>[[Partykularyzm]]</li>
stosunkami produkcji warunki ludzkiego działania determinują obiektywnie istniejące, możliwe ramy tych działań.
<li>[[Organicyzm]]</li>
Stworzony przez Marksa rodzaj determinizmu ekonomicznego zakłada istnienie związku przyczynowo-skutkowego
<li>[[Kapitał społeczny]]</li>
między kształtem, formą poszczególnych systemów polityczno-prawnych, systemów wiedzy ludzkiej oraz świadomości
<li>[[Socjotechnika]]</li>
społecznej a tworzącymi je sposobami produkcji będącymi
</ul>
konsekwencją określonych, materialnych warunków egzystencji poszczególnych społeczeństw oraz grup ludzkich.
}}
Zdaniem Marksa określone stosunki produkcji odpowiadające aktualnemu stanowi sił wytwórczych stanowią fundament, swego rodzaju bazę, na której „wznosi
'''Materializm historyczny''' jest to koncepcja polegająca na założeniu, że kwestie ekonomiczne są główną determinantą formowania się świadomości społecznej oraz że biorą one znaczący udział w tworzeniu systemów polityczno-prawnych danego państwa. Autorem tego zagadnienia jest znany niemiecki filozof [[Karol Marks]].  
się” nadbudowa polityczno-prawna poszczególnych państw
oraz społeczeństw. Oznacza to sytuację, w której dominujący w danym okresie sposób wytwarzania oraz dystrybucji
dóbr ekonomicznych warunkuje, determinuje – w ostatniej
 
ludzie wchodzą w określone, konieczne, niezależne od ich woli stosunki, w stosunki produkcji, które odpowiadają określonemu szczeblowi rozwoju ich materialnych sił wytwórczych.
Całokształt tych stosunków produkcji stanowi ekonomiczną
strukturę społeczeństwa, realną podstawę, na której wznosi się nadbudowa prawna i polityczna i której odpowiadają
określone formy świadomości społecznej. Sposób produkcji
życia materialnego warunkuje społeczny, polityczny i duchowy proces życia w ogóle. Nie świadomość ludzi określa
ich byt, lecz przeciwnie, ich byt społeczny określa ich świadomość”. Stwierdzając, iż to byt określa świadomość – a nie
odwrotnie – wskazuje się na to, iż ów byt, czyli wyznaczone
stosunkami produkcji warunki ludzkiego działania determinują obiektywnie istniejące, możliwe ramy tych działań.
Stworzony przez Marksa rodzaj determinizmu ekonomicznego zakłada istnienie związku przyczynowo-skutkowego
między kształtem, formą poszczególnych systemów polityczno-prawnych, systemów wiedzy ludzkiej oraz świadomości
społecznej a tworzącymi je sposobami produkcji będącymi
konsekwencją określonych, materialnych warunków egzystencji poszczególnych społeczeństw oraz grup ludzkich.
Zdaniem Marksa określone stosunki produkcji odpowiadające aktualnemu stanowi sił wytwórczych stanowią fundament, swego rodzaju bazę, na której „wznosi
się” nadbudowa polityczno-prawna poszczególnych państw
oraz społeczeństw. Oznacza to sytuację, w której dominujący w danym okresie sposób wytwarzania oraz dystrybucji
dóbr ekonomicznych warunkuje, determinuje – w ostatniej
 
ludzie wchodzą w określone, konieczne, niezależne od ich woli stosunki, w stosunki produkcji, które odpowiadają określonemu szczeblowi rozwoju ich materialnych sił wytwórczych.
Całokształt tych stosunków produkcji stanowi ekonomiczną
strukturę społeczeństwa, realną podstawę, na której wznosi się nadbudowa prawna i polityczna i której odpowiadają
określone formy świadomości społecznej. Sposób produkcji
życia materialnego warunkuje społeczny, polityczny i duchowy proces życia w ogóle. Nie świadomość ludzi określa
ich byt, lecz przeciwnie, ich byt społeczny określa ich świadomość”. Stwierdzając, iż to byt określa świadomość – a nie
odwrotnie – wskazuje się na to, iż ów byt, czyli wyznaczone
stosunkami produkcji warunki ludzkiego działania determinują obiektywnie istniejące, możliwe ramy tych działań.
Stworzony przez Marksa rodzaj determinizmu ekonomicznego zakłada istnienie związku przyczynowo-skutkowego
między kształtem, formą poszczególnych systemów polityczno-prawnych, systemów wiedzy ludzkiej oraz świadomości
społecznej a tworzącymi je sposobami produkcji będącymi
konsekwencją określonych, materialnych warunków egzystencji poszczególnych społeczeństw oraz grup ludzkich.
Zdaniem Marksa określone stosunki produkcji odpowiadające aktualnemu stanowi sił wytwórczych stanowią fundament, swego rodzaju bazę, na której „wznosi
się” nadbudowa polityczno-prawna poszczególnych państw
oraz społeczeństw. Oznacza to sytuację, w której dominujący w danym okresie sposób wytwarzania oraz dystrybucji
dóbr ekonomicznych warunkuje, determinuje – w ostatniej
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


==Siła wytwórcza jako podstawa rozwoju historycznego==
Karol Marks zwraca uwagę na dużą zależność między metodami wytwarzania oraz dostarczania dóbr, a tempem oraz kierunkiem biegu historii danego społeczeństwa. Fundamentem do tego jest zapewnienie podstawowych elementów egzystencji takich jak:
* jedzenie
* picie
* ubiór
* miejsce do zamieszkania
Dopiero po tym, jak człowiek zaspokoi wyżej wymienione potrzeby, będzie mógł podejmować bardziej złożone działania. Nie wiąże się to jednak z tym, że ludzie będą motywować wszystkie swoje działania kwestiami ekonomiczno-bytowymi tylko ma za zadanie pokazać nam istotę związku pomiędzy wielkością siły wytwórczej i przyrostu możliwości technologicznych, a późniejszym kształtowaniem się systemów działania oraz myślenia reprezentowanych przez dane społeczeństwo.
<google>t</google>


==Materializm historyczny a społeczeństwo==
Według Marksa wszelkie zachodzące zmiany oraz rewolucje w danej zbiorowości wynikają z przekształceń w ekonomicznych fundamentach społeczeństwa. Wielkość tych przemian determinuje intensywność tego procesu. Oznacza to, że najistotniejsza w danej sferze ekonomicznej metoda produkcji obrazuje w pełni jej charakter, a rewolucja społeczna wynika z przemian zachodzących w rzeczowych materiałach wytwórczych.


Wszelkie zachodzące transformacje społeczne oraz religijne, a także rewolucje ideologiczne i zmiany prawno-politycznych wynikają według Marksa z niezgodności w materialnych fundamentach społeczeństwa określanych szerzej jako sprzeczność między "społecznymi siłami wytwórczymi, a stosunkami produkcji"<ref>Cichoracki M. 2012 [https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/5242/1/19-Cichoracki.pdf ''Marksowski materializm historyczny – koncepcja związku między bazą a nadbudową oraz prymatu czynników ekonomicznych''] s. 134-135</ref>.


==Nie-Marksowski materializm historyczny==
Nie-Marksowski materializm historyczny jest koncepcją opracowaną przez polskiego filozofa '''Leszka Nowaka''', która była potem rozwijana przez innych polskich uczonych, a jej ostateczną formę nadał jej '''Oskar Lange''' w książce Ekonomia polityczna. Od koncepcji zaproponowanej przez Karola Marksa różni się następującymi elementami:
* Nie-Marksowski materializm historyczny skupia się zdecydowanie bardziej na kwestiach społecznych i zakłada, że tym co wpływa na rozwój historyczny, są konflikty międzyludzkie, a konkretnie te zachodzące między klasami społecznymi.
* Drugą różnicą jest brak hierarchii wykazującej fundamenty, na których następnie formowane są bardziej złożone elementy. W tej koncepcji zdefiniowane są trzy obszary społeczne takiej jak: ekonomiczna, polityczna oraz duchowa i każda z nich jest odrębna.
* Kolejną różnicą jest wynikający z powyższego punktu podział klas. W Marksowskiej koncepcji istnieje podział ze względu na posiadanie lub nieposiadanie zasobów wytwórczych, a w nie-Marksowskiej możemy wyróżnić trzy takie grupy. Są nimi: właściciele i producenci, rządzący i mieszkańcy, a także duchowni  i wierni.


W kwestii nie-Marksowskiego materializmu historycznego istotne jest także zwrócenie uwagi, że konflikt zachodzi również między panującymi w danej klasie, a podporządkowanymi. Do rywalizacji dochodzi również wśród tych, którzy stoją na czele danej zbiorowości. Wszystkie te sprzeczności łączą się ze sobą i wpływają na ostateczną dynamikę relacji społecznych w konkretnej klasie<ref>Czajkowski W. 2013 [https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/9154/1/W%20Czajkowski%20Kilka%20uwag%20o%20Leszka%20Nowaka%20nie-Marksowskim%20materializmie%20historycznym%20oraz%20Immanuela%20Wallersteina%20i%20Andre%20G%20Franka%20teoriach%20systemu%20%c5%9bwiatowego.pdf ''Kilka uwag o Leszka Nowaka nie-marksowskim materializmie historycznym...''] s.196-197</ref>.


==Przypisy==
==Przypisy==
<references/>


==Bibliografia==
==Bibliografia==
 
* Brzechczyn K. (2013). [https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/7979/1/14_Brzechczyn.pdf ''Zwycięska rewolucja i przegrana modernizacja. Próba parafrazy teorii rewolucji społecznych Thedy Skocpol w aparaturze pojęciowej nie-Marksowskiego materializmu historycznego''] [w:] "Jednostka w układzie społecznym. Próba teoretycznej konceptualizacji" K. Brzechczyn, M. Ciesielski, E. Karczyńska (red.), Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych, Poznań 2013, 223-252
* Cichoracki M. (2012). [https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/5242/1/19-Cichoracki.pdf ''Marksowski materializm historyczny – koncepcja związku między bazą a nadbudową oraz prymatu czynników ekonomicznych''] "Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna", 1(1), 134-135
* Czajkowski W. (2013). [https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/9154/1/W%20Czajkowski%20Kilka%20uwag%20o%20Leszka%20Nowaka%20nie-Marksowskim%20materializmie%20historycznym%20oraz%20Immanuela%20Wallersteina%20i%20Andre%20G%20Franka%20teoriach%20systemu%20%c5%9bwiatowego.pdf ''Kilka uwag o Leszka Nowaka nie-marksowskim materializmie historycznym...''] [w:] "Jednostka w układzie społecznym. Próba teoretycznej konceptualizacji" K. Brzechczyn, M. Ciesielski, E. Karczyńska (red.), Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych, Poznań 2013, 196-197


{{a|Dominik Wojdyła}}
{{a|Dominik Wojdyła}}


[[Kategoria:Filozofia]]
[[Kategoria:Socjologia]]

Wersja z 20:24, 21 sty 2023

Materializm historyczny
Polecane artykuły

Materializm historyczny jest to koncepcja polegająca na założeniu, że kwestie ekonomiczne są główną determinantą formowania się świadomości społecznej oraz że biorą one znaczący udział w tworzeniu systemów polityczno-prawnych danego państwa. Autorem tego zagadnienia jest znany niemiecki filozof Karol Marks.

Siła wytwórcza jako podstawa rozwoju historycznego

Karol Marks zwraca uwagę na dużą zależność między metodami wytwarzania oraz dostarczania dóbr, a tempem oraz kierunkiem biegu historii danego społeczeństwa. Fundamentem do tego jest zapewnienie podstawowych elementów egzystencji takich jak:

  • jedzenie
  • picie
  • ubiór
  • miejsce do zamieszkania

Dopiero po tym, jak człowiek zaspokoi wyżej wymienione potrzeby, będzie mógł podejmować bardziej złożone działania. Nie wiąże się to jednak z tym, że ludzie będą motywować wszystkie swoje działania kwestiami ekonomiczno-bytowymi tylko ma za zadanie pokazać nam istotę związku pomiędzy wielkością siły wytwórczej i przyrostu możliwości technologicznych, a późniejszym kształtowaniem się systemów działania oraz myślenia reprezentowanych przez dane społeczeństwo.

Materializm historyczny a społeczeństwo

Według Marksa wszelkie zachodzące zmiany oraz rewolucje w danej zbiorowości wynikają z przekształceń w ekonomicznych fundamentach społeczeństwa. Wielkość tych przemian determinuje intensywność tego procesu. Oznacza to, że najistotniejsza w danej sferze ekonomicznej metoda produkcji obrazuje w pełni jej charakter, a rewolucja społeczna wynika z przemian zachodzących w rzeczowych materiałach wytwórczych.

Wszelkie zachodzące transformacje społeczne oraz religijne, a także rewolucje ideologiczne i zmiany prawno-politycznych wynikają według Marksa z niezgodności w materialnych fundamentach społeczeństwa określanych szerzej jako sprzeczność między "społecznymi siłami wytwórczymi, a stosunkami produkcji"[1].

Nie-Marksowski materializm historyczny

Nie-Marksowski materializm historyczny jest koncepcją opracowaną przez polskiego filozofa Leszka Nowaka, która była potem rozwijana przez innych polskich uczonych, a jej ostateczną formę nadał jej Oskar Lange w książce Ekonomia polityczna. Od koncepcji zaproponowanej przez Karola Marksa różni się następującymi elementami:

  • Nie-Marksowski materializm historyczny skupia się zdecydowanie bardziej na kwestiach społecznych i zakłada, że tym co wpływa na rozwój historyczny, są konflikty międzyludzkie, a konkretnie te zachodzące między klasami społecznymi.
  • Drugą różnicą jest brak hierarchii wykazującej fundamenty, na których następnie formowane są bardziej złożone elementy. W tej koncepcji zdefiniowane są trzy obszary społeczne takiej jak: ekonomiczna, polityczna oraz duchowa i każda z nich jest odrębna.
  • Kolejną różnicą jest wynikający z powyższego punktu podział klas. W Marksowskiej koncepcji istnieje podział ze względu na posiadanie lub nieposiadanie zasobów wytwórczych, a w nie-Marksowskiej możemy wyróżnić trzy takie grupy. Są nimi: właściciele i producenci, rządzący i mieszkańcy, a także duchowni i wierni.

W kwestii nie-Marksowskiego materializmu historycznego istotne jest także zwrócenie uwagi, że konflikt zachodzi również między panującymi w danej klasie, a podporządkowanymi. Do rywalizacji dochodzi również wśród tych, którzy stoją na czele danej zbiorowości. Wszystkie te sprzeczności łączą się ze sobą i wpływają na ostateczną dynamikę relacji społecznych w konkretnej klasie[2].

Przypisy

  1. ↑ Cichoracki M. 2012 Marksowski materializm historyczny – koncepcja związku między bazą a nadbudową oraz prymatu czynników ekonomicznych s. 134-135
  2. ↑ Czajkowski W. 2013 Kilka uwag o Leszka Nowaka nie-marksowskim materializmie historycznym... s.196-197

Bibliografia

Autor: Dominik Wojdyła

Źródło: „https://mfiles.pl/pl/index.php?title=Materializm_historyczny&oldid=126291”