Marża brutto
Marża brutto (ang. gross margin)"w przedsiębiorstwach handlowych jest źródłem pokrycia kosztów handlowych i uzyskania dodatkowego wyniku na sprzedaży towarów - zysku. Wartość sprzedanych towarów w cenach ich zakupu (nabycia) stanowi zatem swego rodzaju koszt działalności przedsiębiorstwa handlowego".(Skowronek Cz. 2003, s. 354) Jest to stosunek zysku brutto ze sprzedaży do przychodów ze sprzedaży przedsiębiorstwa, które badamy w danym okresie.
Do nakładów, które połączone są bezpośrednio z produktem odnoszą się koszty sprzedanych produktów, towarów jak i materiałów np.: koszty energii, pracy, materiałów w danym okresie. Natomiast nie wlicza się do nich kosztów administracyjnych, opłaty za czynsz itp.(NBP)
TL;DR
Marża brutto w przedsiębiorstwach handlowych jest stosunkiem zysku brutto ze sprzedaży do przychodów ze sprzedaży. Istnieją różne stopnie marży brutto, które pozwalają ocenić rentowność i opłacalność przedsiębiorstwa. Analiza marż pozwala kontrolować kondycję finansową firmy i porównywać koszty i przychody. Koszty zmienne stanowią wykorzystanie zasobów w celu osiągnięcia korzyści, a cechami kosztów są wartość, zużyte zasoby, związek z czasem i odniesienie do przeszłości.
Stopnie marży brutto
- "marża brutto I - definiowana jest jako różnica między ceną a kosztem zmiennym jednostkowym; oznacza rentowność pojedynczego zlecenia, dlatego też może być wykorzystywana do analizy progu rentowności,
- marża brutto II - uważana jest za najbardziej realne kryterium pomiaru efektywności realizacji danego kontraktu długoterminowego, gdyż od przychodów ze sprzedaży odejmuje się koszty jednostkowe zmienne oraz koszty jednostkowe stałe; może służyć jako miernik opłacalności przyjęcia zlecenia do realizacji,
- marża brutto III - ustalana jest jako marża brutto II pomniejszona o koszty stałe wspólne dla zleceń będących w jednej grupie asortymentowej; informuje o zyskowności kontraktów długoterminowych, które korzystają ze wspólnych zasobów,
- marża brutto IV - ustalana jest jako marża brutto III pomniejszona o koszty stałe funkcjonowania całego przedsiębiorstwa; może służyć do oceny efektywności poszczególnych centrów odpowiedzialności".(Skulmowski M. 2014)
Do projektowania wielostopniowego rachunku kosztów zmiennych uwzględnia się uwarunkowania takie jak:
- "możliwość wyodrębnienia kosztów przez dział kadr i księgowości przedsiębiorstwa,
- wymóg zastosowania pewnych uogólnień wskutek złożoności i zróżnicowania produkcji, które także musiały zostać odpowiednio ujęte w wielostopniowym i wieloblokowym rachunku kosztów zmiennych,
- znalezienie kompromisu pomiędzy wysoką szczegółowością schematu a pracą, jaką trzeba będzie włożyć w jego rzetelne uzupełnianie i wyciąganie na jego podstawie wniosków pomagających podejmować strategiczne dla jednostki decyzje".(Knasińsk M. 2015)
Analiza marż
Jednym z podstawowych wskaźników finansowych jest marża, pozwala ona menadżerom oraz udziałowcom kontrolować kondycję przedsiębiorstwa. Określa jaka część przychodów stanowi nadwyżkę nad kosztami poniesionymi przez przedsiębiorstwo. Patrząc na marżę z punku zasobu pieniężnego firmy można uzyskać więcej informacji o zyskach i przychodach jakie udało się wypracować organizacji na poszczególnych produktach, czy też usługach. Pozwala to przedsiębiorstwu na większa kontrolę wydatków. Daje to możliwość porównania czy koszty i przychody są zgodne z planem i sprawdzić opłacalność. Dla każdego produktu lub usługi obliczenie wskaźnika marży pozwoli zbadać elementy asortymentu, które mają słabszą rentowność, i skupią się na sprzedaży tych bardziej opłacalnych produktów. Zaniedbanie takiej analizy prowadzi do wykorzystania słabości konkurencji. Dzięki rzetelnej analizie marż przedsiębiorstwo ma kontrolę nad przychodami i wydatkami i ma wpływ na to, aby wypracowany zysk był jak największy (Jutkiewicz P., Stokłosa M. 2010)
Koszty zmienne
"Wyrażone w pieniądzu lub jego ekwiwalentach wykorzystanie (zużycie) zasobów (środków), związanych z prowadzoną w określonych warunkach działalnością, w celu osiągnięcia w bieżącym okresie lub w przyszłości korzyści dla organizacji" (Świderska 2003, s. 1-2)
Do osiągnięci określonych korzyści przedsiębiorstwo wykorzystuje różne zasoby. Do zużytych zasobów zalicza się: pracowników, materiały, maszyny, urządzania itp. wyrażone w pieniądzu. Koszty stanowią efekt celowego wykorzystania zasobów. Stanowią punkt wyjścia ekonomicznego myślenia, które jest fundamentem kryteriów decyzji w przedsiębiorstwie (Klepacki B. i in. 2015)
Cechy kosztów
- Koszt posiada wartość, zazwyczaj podawany w jednostce monetarnej np. USD (dolar), PLN (złoty)
- Koszt wskazujący zużyte zasoby (nakłady pracy, materiały, maszyny itp.)
- Zużyte zasoby (generowania zysku)
- Koszt związany z czasem (osiągnięcie celu w wymierzonym czasie, okresie sprawozdawczym)
- Koszt określenia tego co było, co zostało wykonane w przeszłości (Matuszek i in. 2011, s. 32-33)
| Marża brutto — artykuły polecane |
| Analiza Du Ponta — Centrum przychodów i jego kontrola — Rachunek — Centrum kosztów i jego kontrola — Produktywność standardowa — Zysk — Wartość dodana (Rachunkowość) — Analiza wykorzystania majątku — Analiza zwrotu z inwestycji w kapitał ludzki |
Bibliografia
- Jutkiewicz P., Stokłosa M. (2010), Analiza marż, Business Coaching
- Klepacki B., Piątek E., Dziedzic-Jagocka I. (2015), Wielostopniowy rachunek kosztów zmiennych na przykładzie przedsiębiorstwa, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej
- Knasińsk M. (2015), Rozwój systemu controllingu w POL-EKO-APARATURA - studium przypadku, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 890, Szczecin
- Skowronek C., Sarjusz-Wolski Z. (2012), Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa
- Skulmowski M. (2014), Rachunek kosztów w zarządzaniu kosztami przedsiębiorstw budowlano-montażowych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 830
- Strona internetowa: NBP Portal Edukacji Ekonomicznej
Autor: Karolina Stawowy
