Kwalitologia
| Kwalitologia |
|---|
| Polecane artykuły |
Kwalitologia - nauka o jakości [I. Duda 1994, s. 80], której nazwa zbudowana jest z połączenia łacińskiego qualitas (jakość) i greckiego logos (nauka), to interdyscyplinarna dziedzina wiedzy zajmująca się wszelkimi zagadnieniami jakości. Do jej głównych zadań należy systematyzowanie zagadnień związanych z jakością, porządkowanie oraz ujednolicanie pojęć i nazewnictwa dotyczącego jakości, a także opracowanie jednolitej metodyki postępowania w wyznaczaniu poziomu jakości [J. Bagiński 2004, s. 11]. Kwalitologia jest stosunkowo młodą i jeszcze nie w pełni ukształtowaną dyscypliną naukową. Propozycję nazwania tego wszystkiego, co osiągnięto w badaniach naukowych i w teorii w zakresie modelowania jakościowego – kwalitologią, zgłosił na początku lat siedemdziesiątych Romuald Kolman. Przedstawił również pewne rozwiązania, dotyczące podziału i systematyzacji zagadnień kwalitologicznych [A. Hamrol, W. Mantura 1998, s. 15].
Podział kwalitologii:
Objaśnienie działów głównych zaproponowanej systematyki jest następujące (w nawiasach podano zwarte nazwy działów, przystosowane do wykorzystania w słownictwie międzynarodowym):
- Systematyka jakości (kwalitosystematyka) zajmuje się porządkowaniem różnych zagadnień dotyczących jakości, m.in. klasyfikacją czynników ja kościotwórczych i metod analizy jakości. W tym dziale mieszczą się też zagadnienia dotyczące porządkowania i ujednolicenia terminologii stosowanej w różnych dziedzinach wiedzy o jakości i w dziedzinach z nią sprzężonych.
- Historia jakości (kwalitogeneza) bada powstawanie i rozwój problematyki jakości w różnych dziedzinach wiedzy oraz uzasadnia celowość badań jakości w tych dziedzinach.
- Faktografia jakości (kwalitografia) zajmuje się opisem różnych przejawów i przemian jakości z wyszukiwaniem i ewidencjonowaniem czynników ja kościotwórczych oraz sporządzeniem zestawień potrzeb i oczekiwań zainteresowanych efektami jakości.
- Metodologia jakości (kwalitometodyka) ujmuje metody postępowania w poznawaniu jakości, algorytmy racjonalnych działań projakościowych, wskazania dotyczące postępowania w rozwiązywaniu różnych zagadnień jakościowych.
- Modelowanie jakości (kwalitowerystyka) ujmuje badania trafności odtwarzania stanów jakości różnymi metodami ilościowego określania jakości, dobór kryteriów jakości dostosowanych do określonych potrzeb, poszukiwanie funkcji matematycznych do wyznaczania poziomu różnych odmian jakości oraz zagadnienia różnych wzorców jakości.
- Badania jakości (kwalitonomia) ujmuje badania różnych odmian jakości oraz przyczyn powodujących te zmiany.
- 7. Sterowanie jakością lub jej zabezpieczenie (kwalitocybernetyka) zajmuje się wykorzystywaniem osiągnięć cybernetyki do tworzenia racjonalnych systemów sterowania oraz zarządzania jakościowego.
- 8. Planowanie i prognozowanie jakości (kwalitoprognostyka) zajmuje się przewidywaniem jakości możliwej do osiągnięcia w określonych warunkach, a także poszukiwaniem nowych kierunków kwalitologii.
- 9. Egzekwowanie (czynne uzyskiwanie) jakości (kwalitodukcja) ujmuje wdrażanie ustaleń, odmiany działań projakościowych, badanie uwarunkowań różnych form oddziaływania i kształtowania jakości wraz z analizą efektów oraz niezbędnych nakładów.
- 10. Inne lub różne: ujmuje te zagadnienia, które nie zostały wyeksponowane w działach od 1 do 9 [R. Kolman 2009, s. 50-51].
Nie ma jeszcze pełnej treści kwalitologii. Z jej stanu cząstkowego wynika, że wiedza o jakości ujmuje zagadnienia teoretyczne (około 40 %) i praktyczne (około 60 %). W związku z tym, zarysowuje się podział na kwalitologię podstawową i kwalitologię stosowaną. Ta druga - jako praktyczna wiedza o jakości – jest określana mianem: inżynierii jakości [R. Kolman 2013, s. 54].
Bibliografia:
- Hamrol A., Mantura W., Zarządzanie jakością, Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 1998
- Kolman R., Kwalitologia. Wiedza o różnych dziedzinach jakości, Placet, Warszawa 2009
- Kolman R., Różne odmiany jakości i ich praktyczne wykorzystanie, Placet, Warszawa 2013
- Słownik pojęć towaroznawczych. Pod redakcją I. Dudy, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1994
- Zarządzanie jakością. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Bagińskiego, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2004
Autor: Marta Oleszek
