Krzywa doświadczeń: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Zarządzania
m (Infobox update)
 
(LinkTitles.)
Linia 16: Linia 16:




'''Krzywa doświadczeń''' to wykres, który przedstawia kształtowanie się efektu doskonalenia organizacji i funkcjonowania firmy. Model ten został stworzony przez firmę BCG pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku, gdy zaobserwowano, że koszt jednostkowy wyrobu (przeciętny koszt produkcji danego wyrobu) zmniejsza się o stały procent przy każdym podwojeniu produkcji sektora i zależność ta wynosi od 10% do 35%. Poprzez analizę krzywej doświadczeń jesteśmy w stanie ocenić pozycję przedsiębiorstwa porównując ją do konkurencji z perspektywy zależności średnich cen i kosztów wytworzenia i sprzedaży produktów (E.Multan, E.Bombiak, M.Chyłek 2014, str. 79). Jest wiele czynników, które wpływają na wielkość tego efektu, a najbardziej typowe to:
'''Krzywa doświadczeń''' to wykres, który przedstawia kształtowanie się efektu doskonalenia organizacji i funkcjonowania firmy. [[Model]] ten został stworzony przez firmę BCG pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku, gdy zaobserwowano, że [[koszt]] jednostkowy wyrobu (przeciętny koszt produkcji danego wyrobu) zmniejsza się o stały procent przy każdym podwojeniu produkcji sektora i zależność ta wynosi od 10% do 35%. Poprzez analizę krzywej doświadczeń jesteśmy w stanie ocenić pozycję przedsiębiorstwa porównując ją do konkurencji z perspektywy zależności średnich cen i kosztów wytworzenia i sprzedaży produktów (E.Multan, E.Bombiak, M.Chyłek 2014, str. 79). Jest wiele czynników, które wpływają na wielkość tego efektu, a najbardziej typowe to:
* wzrost [[Ekonomia skali produkcji|skali produkcji]],
* wzrost [[Ekonomia skali produkcji|skali produkcji]],
* [[postęp techniczny]] i organizacyjny procesu produkcyjnego,
* [[postęp techniczny]] i organizacyjny procesu produkcyjnego,
Linia 24: Linia 24:
Istnieje związek pomiędzy skalą produkcji, a wielkością kosztu jednostkowego wyrobu, określany mianem efektu doświadczenia, a jego obrazem graficznym jest krzywa doświadczenia (tworzona na podstawie wielkości produkcji skumulowanej oraz kosztów jednostkowych sektora) i oznacza średnie dla danego wyrobu tempo spadku kosztów jednostkowych w miarę podwajania się produkcji skumulowanej.  
Istnieje związek pomiędzy skalą produkcji, a wielkością kosztu jednostkowego wyrobu, określany mianem efektu doświadczenia, a jego obrazem graficznym jest krzywa doświadczenia (tworzona na podstawie wielkości produkcji skumulowanej oraz kosztów jednostkowych sektora) i oznacza średnie dla danego wyrobu tempo spadku kosztów jednostkowych w miarę podwajania się produkcji skumulowanej.  


Wykres krzywej otrzymuje się umieszczając każde przedsiębiorstwo sektora w punkcie, w którym krzyżuje się koszt jednostkowy wyrobu danego przedsiębiorstwa z jego skumulowaną produkcją. Gdy połączymy punkty obrazujące pozycje poszczególnych producentów otrzymamy wykres krzywej doświadczenia. Możliwość uzyskania przewagi konkurencyjnej związanej właśnie z efektem doświadczeń zależy od sytuacji wewnątrz sektora a szczególnie od stopy wzrostu popytu. Gdy jest on zbyt słaby, trudno zwiększać produkcję.
Wykres krzywej otrzymuje się umieszczając każde [[przedsiębiorstwo]] sektora w punkcie, w którym krzyżuje się [[koszt jednostkowy]] wyrobu danego przedsiębiorstwa z jego skumulowaną produkcją. Gdy połączymy punkty obrazujące pozycje poszczególnych producentów otrzymamy wykres krzywej doświadczenia. Możliwość uzyskania przewagi konkurencyjnej związanej właśnie z efektem doświadczeń zależy od sytuacji wewnątrz sektora a szczególnie od stopy wzrostu popytu. Gdy jest on [[zbyt]] słaby, trudno zwiększać produkcję.


==Przyczyny efektu doświadczania==
==Przyczyny efektu doświadczania==
Linia 31: Linia 31:
* efektu technicznego uzbrojenia pracy, tłumaczonego jako nieautomatyczny skutek, a polegającego na zbieraniu doświadczenia, który zezwala na zmianę wyrobu, jego [[Technologia| technologii]] i organizacji pracy, a z biegiem czasu na zastąpienie bardziej zawodnej oraz droższej pracy ludzkiej przez wydajniejszą pracę maszyn i innych urządzeń. Można tu zaobserwować efekt podjęcia racjonalnej decyzji kierowniczej o inwestycjach rzeczowych,  
* efektu technicznego uzbrojenia pracy, tłumaczonego jako nieautomatyczny skutek, a polegającego na zbieraniu doświadczenia, który zezwala na zmianę wyrobu, jego [[Technologia| technologii]] i organizacji pracy, a z biegiem czasu na zastąpienie bardziej zawodnej oraz droższej pracy ludzkiej przez wydajniejszą pracę maszyn i innych urządzeń. Można tu zaobserwować efekt podjęcia racjonalnej decyzji kierowniczej o inwestycjach rzeczowych,  
* efektu wprawy, czyli nieautomatycznego skutku, który jest wynikiem podjęcia istotnej oraz ważnej decyzji na szczeblu kierowniczym kierowanej potrzebą wprowadzenia wewnętrznego [[System_motywacyjny| systemu motywacyjnego]], co pozwoli ulepszyć oraz poprawić efektywność pracy ludzkiej,
* efektu wprawy, czyli nieautomatycznego skutku, który jest wynikiem podjęcia istotnej oraz ważnej decyzji na szczeblu kierowniczym kierowanej potrzebą wprowadzenia wewnętrznego [[System_motywacyjny| systemu motywacyjnego]], co pozwoli ulepszyć oraz poprawić efektywność pracy ludzkiej,
* efektu specjalizacji i uczenia się, zwiększenie wydajności pracy jest spowodowane produkcją na większą skalę, czego wynikiem jest to, że koszty robocizny na jednostkę produkcji spadają
* efektu specjalizacji i uczenia się, zwiększenie wydajności pracy jest spowodowane produkcją na większą skalę, czego wynikiem jest to, że [[koszty]] robocizny na jednostkę produkcji spadają
* efektu transakcyjnego, opisywanego jako nieautomatyczny skutek, który polega na zdecydowaniu kierowników o potrzebie zawarcia nowych kontraktów z dostawcami lub odbiorcami, na lepszych warunkach handlowych,
* efektu transakcyjnego, opisywanego jako nieautomatyczny skutek, który polega na zdecydowaniu kierowników o potrzebie zawarcia nowych kontraktów z dostawcami lub odbiorcami, na lepszych warunkach handlowych,
* efektu wprawy, powoduje jednocześnie wzrost wydajności, co przyczynia się do zmniejszenia kosztu jednostkowego,  
* efektu wprawy, powoduje jednocześnie wzrost wydajności, co przyczynia się do zmniejszenia kosztu jednostkowego,  
Linia 45: Linia 45:
Również postęp techniczny i rozwój organizacyjny wpływają w sposób zasadniczy na obniżkę kosztów, czego przykładem jest zmniejszanie się wartości wskaźników techniczno-ekonomicznych, dotyczących wydatkowania różnego rodzaju zasobów.
Również postęp techniczny i rozwój organizacyjny wpływają w sposób zasadniczy na obniżkę kosztów, czego przykładem jest zmniejszanie się wartości wskaźników techniczno-ekonomicznych, dotyczących wydatkowania różnego rodzaju zasobów.


Kolejny obszar doświadczeń to jakość wykonania. Dotyczy ona: czynnika ludzkiego, stanu parku maszynowego, jakości materiałów i surowców. Czynniki te determinują strategię produkcyjną firmy, której efektem może być lepsze wykorzystanie potencjału wytwórczego, a także niższe koszty produkcji. W tym obszarze przykładem krzywej doświadczeń jest wykres wadliwości produkcji. Można go uznać za krzywą doświadczeń, gdy wyraża tendencję malejącą w poszczególnych okresach (wówczas efekt doświadczenia ma wymiar pozytywny). Jeśli wykres wadliwości pokazuje tendencje niekorzystne, to określa się go terminem krzywej błędów (niesprawności).
Kolejny obszar doświadczeń to jakość wykonania. Dotyczy ona: czynnika ludzkiego, stanu parku maszynowego, jakości materiałów i surowców. Czynniki te determinują strategię produkcyjną firmy, której efektem może być lepsze wykorzystanie potencjału wytwórczego, a także niższe [[koszty produkcji]]. W tym obszarze przykładem krzywej doświadczeń jest wykres wadliwości produkcji. Można go uznać za krzywą doświadczeń, gdy wyraża tendencję malejącą w poszczególnych okresach (wówczas efekt doświadczenia ma wymiar pozytywny). Jeśli wykres wadliwości pokazuje tendencje niekorzystne, to określa się go terminem krzywej błędów (niesprawności).


Znajomość krzywej doświadczeń dla danego wyrobu i własnej pozycji na tej krzywej pozwala każdemu przedsiębiorstwu sformułować własną strategię kształtowania wielkości produkcji i kosztów jednostkowych. Pozwala również porównać sytuację kosztową wszystkich przedsiębiorstw w sektorze oraz informuje inwestorów o ekonomicznej barierze wejścia do sektora.
Znajomość krzywej doświadczeń dla danego wyrobu i własnej pozycji na tej krzywej pozwala każdemu przedsiębiorstwu sformułować własną strategię kształtowania wielkości produkcji i kosztów jednostkowych. Pozwala również porównać sytuację kosztową wszystkich przedsiębiorstw w sektorze oraz informuje inwestorów o ekonomicznej barierze wejścia do sektora.


==Bibliografia==
==Bibliografia==
* Alberts, W. W. (1989). ''[http://www.jstor.org/stable/1251341 The experience curve doctrine reconsidered]''. The Journal of Marketing, s. 36-49.
* Alberts, W. W. (1989). ''[http://www.jstor.org/stable/1251341 The experience curve doctrine reconsidered]''. The Journal of [[Marketing]], s. 36-49.
* Dudzik-Lewicka I. (2012) [http://zif.wzr.pl/pim/2012_4_1_9.pdf Zarządzanie strategiczne małym przedsiębiorstwem w czasie dynamicznych przemian], "Zarządzanie i Finanse" nr R. 10, nr 4, cz. 1, s. 125-139
* Dudzik-Lewicka I. (2012) [http://zif.wzr.pl/pim/2012_4_1_9.pdf Zarządzanie strategiczne małym przedsiębiorstwem w czasie dynamicznych przemian], "[[Zarządzanie]] i Finanse" nr R. 10, nr 4, cz. 1, s. 125-139
* Hall, G., & Howell, S. (1985). ''[http://www.jstor.org/stable/pdf/2486182.pdf The experience curve from the economist's perspective]''. Strategic Management Journal, 6(3), 197-212.
* Hall, G., & Howell, S. (1985). ''[http://www.jstor.org/stable/pdf/2486182.pdf The experience curve from the economist's perspective]''. Strategic Management Journal, 6(3), 197-212.
* Henderson, B. (1974). ''The Experience Curve Reviewed'' (pp. 211-214). John Wiley & Sons, Inc..
* Henderson, B. (1974). ''The Experience Curve Reviewed'' (pp. 211-214). John Wiley & Sons, Inc..
* Henderson, B. D. (1984). ''The application and misapplication of the experience curve''. Journal of Business Strategy, 4(3), s. 3-9.
* Henderson, B. D. (1984). ''The application and misapplication of the experience curve''. Journal of Business Strategy, 4(3), s. 3-9.
*Łapuńka I., Marek-Kołodziej K., Pisz I. (2015) [http://piz.san.edu.pl/docs/e-XVI-5-2.pdf Pragmatyzm krzywych uczenia się i doświadczeń w aspekcie organizacji projektowych], "Przedsiębiorczość i Zarządzanie", nr t. 16, z. 5, cz. 2 Determinanty zarządzania projektami i procesami w organizacji, s. 29-41
*Łapuńka I., Marek-Kołodziej K., Pisz I. (2015) [http://piz.san.edu.pl/docs/e-XVI-5-2.pdf Pragmatyzm krzywych uczenia się i doświadczeń w aspekcie organizacji projektowych], "[[Przedsiębiorczość]] i Zarządzanie", nr t. 16, z. 5, cz. 2 Determinanty zarządzania projektami i procesami w organizacji, s. 29-41
* Multan E., Bombiak E., Chyłek M. (2014). Analiza strategiczna w przedsiębiorstwie. Zagadnienia teoretyczne i studia przypadków, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce, s. 79
* Multan E., Bombiak E., Chyłek M. (2014). [[Analiza strategiczna]] w przedsiębiorstwie. Zagadnienia teoretyczne i studia przypadków, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce, s. 79
* Stabryła A. (2000). ''Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce'', PWE, Warszawa, s. 110-154
* Stabryła A. (2000). ''[[Zarządzanie strategiczne]] w teorii i praktyce'', PWE, Warszawa, s. 110-154
* Trzcieliński S. (red.), (2013). Wybrane problemy zarządzania Teraźniejszość i przyszłość, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań, s. 25, 194
* Trzcieliński S. (red.), (2013). Wybrane problemy zarządzania Teraźniejszość i przyszłość, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań, s. 25, 194
* Gwiaździński E. (2015) [http://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/18139/9-077_085-Gwia%C5%BAdzi%C5%84ski.pdf?sequence=1&isAllowed=y Macierz Boston Consluting Group – Teoria i nowe spojerzenie] "Innowacyjne działania w obszarze zarządzania i marketingu", Łódź, s. 77-85
* Gwiaździński E. (2015) [http://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/18139/9-077_085-Gwia%C5%BAdzi%C5%84ski.pdf?sequence=1&isAllowed=y Macierz Boston Consluting Group – Teoria i nowe spojerzenie] "Innowacyjne działania w obszarze zarządzania i marketingu", Łódź, s. 77-85
[[Kategoria:Zarządzanie wiedzą]]
[[Kategoria:Zarządzanie wiedzą]]
{{a|Agnieszka Galos, Magdalena Cyrańska, Agnieszka Kufel}}
{{a|Agnieszka Galos, Magdalena Cyrańska, Agnieszka Kufel}}

Wersja z 03:34, 20 maj 2020

Krzywa doświadczeń
Polecane artykuły


Krzywa doświadczeń to wykres, który przedstawia kształtowanie się efektu doskonalenia organizacji i funkcjonowania firmy. Model ten został stworzony przez firmę BCG pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku, gdy zaobserwowano, że koszt jednostkowy wyrobu (przeciętny koszt produkcji danego wyrobu) zmniejsza się o stały procent przy każdym podwojeniu produkcji sektora i zależność ta wynosi od 10% do 35%. Poprzez analizę krzywej doświadczeń jesteśmy w stanie ocenić pozycję przedsiębiorstwa porównując ją do konkurencji z perspektywy zależności średnich cen i kosztów wytworzenia i sprzedaży produktów (E.Multan, E.Bombiak, M.Chyłek 2014, str. 79). Jest wiele czynników, które wpływają na wielkość tego efektu, a najbardziej typowe to:

Zasady sporządzania

Istnieje związek pomiędzy skalą produkcji, a wielkością kosztu jednostkowego wyrobu, określany mianem efektu doświadczenia, a jego obrazem graficznym jest krzywa doświadczenia (tworzona na podstawie wielkości produkcji skumulowanej oraz kosztów jednostkowych sektora) i oznacza średnie dla danego wyrobu tempo spadku kosztów jednostkowych w miarę podwajania się produkcji skumulowanej.

Wykres krzywej otrzymuje się umieszczając każde przedsiębiorstwo sektora w punkcie, w którym krzyżuje się koszt jednostkowy wyrobu danego przedsiębiorstwa z jego skumulowaną produkcją. Gdy połączymy punkty obrazujące pozycje poszczególnych producentów otrzymamy wykres krzywej doświadczenia. Możliwość uzyskania przewagi konkurencyjnej związanej właśnie z efektem doświadczeń zależy od sytuacji wewnątrz sektora a szczególnie od stopy wzrostu popytu. Gdy jest on zbyt słaby, trudno zwiększać produkcję.

Przyczyny efektu doświadczania

Efekt doświadczeń jest skutkiem następujących zjawisk (S.Trzcieliński i in. 2013 str. 25, 194):

  • efektu skali, opisywanego jako automatyczny skutek, polegający na podziale kosztów stałych działalności gospodarczej na rosnącą liczbę produktów, które są wytwarzane i sprzedawane. Efekt ten można zaobserwować gdy mamy do czynienia ze wzrostem wielkości produkcji, który pomaga szybciej podwoić skumulowaną wielkość produkcji,
  • efektu technicznego uzbrojenia pracy, tłumaczonego jako nieautomatyczny skutek, a polegającego na zbieraniu doświadczenia, który zezwala na zmianę wyrobu, jego technologii i organizacji pracy, a z biegiem czasu na zastąpienie bardziej zawodnej oraz droższej pracy ludzkiej przez wydajniejszą pracę maszyn i innych urządzeń. Można tu zaobserwować efekt podjęcia racjonalnej decyzji kierowniczej o inwestycjach rzeczowych,
  • efektu wprawy, czyli nieautomatycznego skutku, który jest wynikiem podjęcia istotnej oraz ważnej decyzji na szczeblu kierowniczym kierowanej potrzebą wprowadzenia wewnętrznego systemu motywacyjnego, co pozwoli ulepszyć oraz poprawić efektywność pracy ludzkiej,
  • efektu specjalizacji i uczenia się, zwiększenie wydajności pracy jest spowodowane produkcją na większą skalę, czego wynikiem jest to, że koszty robocizny na jednostkę produkcji spadają
  • efektu transakcyjnego, opisywanego jako nieautomatyczny skutek, który polega na zdecydowaniu kierowników o potrzebie zawarcia nowych kontraktów z dostawcami lub odbiorcami, na lepszych warunkach handlowych,
  • efektu wprawy, powoduje jednocześnie wzrost wydajności, co przyczynia się do zmniejszenia kosztu jednostkowego,
  • efektu substytucji czynników kapitału i pracy, poprzez zwiększenie automatyzacji produkcji możliwe jest doskonalenie produktu poprzez usuniecie jego drogich lub zbędnych elementów, co z kolei prowadzi do zwiększenia wolumenu i przyspieszenia jego wzrostu wielkości.
Rys. 1. Krzywa doświadczenia

Interpretacja

Wzrost skali produkcji wpływa korzystnie na kształtowanie się kosztu jednostkowego, którego wielkość generalnie spada w przeliczeniu na kolejną serię produkcyjną. Jest to związane z interpretacją prawa wzrastającej produkcji.

Również postęp techniczny i rozwój organizacyjny wpływają w sposób zasadniczy na obniżkę kosztów, czego przykładem jest zmniejszanie się wartości wskaźników techniczno-ekonomicznych, dotyczących wydatkowania różnego rodzaju zasobów.

Kolejny obszar doświadczeń to jakość wykonania. Dotyczy ona: czynnika ludzkiego, stanu parku maszynowego, jakości materiałów i surowców. Czynniki te determinują strategię produkcyjną firmy, której efektem może być lepsze wykorzystanie potencjału wytwórczego, a także niższe koszty produkcji. W tym obszarze przykładem krzywej doświadczeń jest wykres wadliwości produkcji. Można go uznać za krzywą doświadczeń, gdy wyraża tendencję malejącą w poszczególnych okresach (wówczas efekt doświadczenia ma wymiar pozytywny). Jeśli wykres wadliwości pokazuje tendencje niekorzystne, to określa się go terminem krzywej błędów (niesprawności).

Znajomość krzywej doświadczeń dla danego wyrobu i własnej pozycji na tej krzywej pozwala każdemu przedsiębiorstwu sformułować własną strategię kształtowania wielkości produkcji i kosztów jednostkowych. Pozwala również porównać sytuację kosztową wszystkich przedsiębiorstw w sektorze oraz informuje inwestorów o ekonomicznej barierze wejścia do sektora.

Bibliografia

Autor: Agnieszka Galos, Magdalena Cyrańska, Agnieszka Kufel