Krach na giełdzie

Krach na giełdzie - nagły, gwałtowny spadek kursów akcji większości spółek notowanych na giełdzie. Krach, czyli załamanie to nic innego jak pęknięcie bańki spekulacyjnej, bąbel ujemny także oznacza krach

Skąd się bierze?

Spowodowany jest skompilowanym procesem ciągłych inwestycji i wzrostu podaży pieniądza. Zainteresowanie kilku inwestorów powoduje wzrost cen akcji na giełdzie i kolejni inwestorzy naśladują swoich poprzedników zwabieni perspektywą zysku, co prowadzi do dalszego wzrostu cen. Na wczesnym etapie ciężko wykryć towarzyszące temu ryzyko. Banki udzielają kredytów na inwestycje, które już mają wartość wyższą niż powinny. Występuje zwiększona emisja papierów wartościowych i następuje wzrost kosztów kredytów. Proces wzrostu cen powtarza się do czasu, gdy zabraknie nowych osób i ceny akcji zaczynają nagle spadać, ponieważ w panice wszyscy uczestnicy próbują się wycofać. Może być spowodowany także przez zbyt dużą emisję papierów wartościowych i zbyt wysoką kreację pieniądza, co prowadzi do zwiększenia inflacji. Zbyt niskie stopy procentowe ustalane przez bank centralny państwa również mają wpływ na wystąpienie krachu. Natomiast podniesienie stóp procentowych w odpowiednim momencie może zapobiec załamaniu

Bańka spekulacyjna

Wzrost cen i coraz większa ilość pieniędzy inwestorów napełnia bańkę spekulacyjną, która robi się coraz większa. Pojawienie się bańki spekulacyjnej prowadzi do dużego ryzyka, tzw. "zadyszki finansowej" Oznacza ona, że przedsiębiorstwa, którym udzielono kredytów na inwestycje mają rosnące problemy z ich spłatą. Niestety, gdy ryzyko jest już odczuwalne i bańka pęka, jest za późno dla inwestorów i ich pieniędzy. Ceny gwałtownie spadają, co przyczynia się do bankructw wielu instytucji, a panika na giełdzie i innych rynkach wzrasta

Załamania na giełdzie

• 24 października 1929 roku - Stany Zjednoczone - krach wystąpił w czwartek, dlatego jest nazywany "Czarnym czwartkiem", kolejne dni także nie przyniosły poprawy, więc również są nazywane "czarne", początek Wielkiego Kryzysu
• 1974-1975 - Stany Zjednoczone - krach spowodowany podniesieniem cen ropy naftowej przez OPEC w 1973 roku
• 19 października 1987 roku - Stany Zjednoczone - załamanie było wywołane deficytem budżetowym
• 2007/2008 rok - Stany Zjednoczone - krach na rynku mieszkaniowym przeobraził się w Wielki Kryzys XXI wieku na całym świecie

Skutki krachu na giełdzie dla gospodarki

• skutkiem "Czarnego czwartku" zostało uchwalenie Glass-Steagall Act zakazującego łączenie banków inwestycyjnych o dużym ryzyku z bankami komercyjnymi, został on uchylony w 1999 roku
• upadłość wielu instytucji finansowych
• załamanie rynków akcji
• dezorganizacja handlu
• wzrost bezrobocia i spadek dochodów

Krach na giełdzie, będący nagłym i gwałtownym spadkiem wartości akcji na rynku, ma poważne konsekwencje dla gospodarki. Przede wszystkim, inwestorzy tracą duże ilości kapitału, co może prowadzić do utraty zaufania do rynku i obniżenia aktywności inwestycyjnej. To z kolei może wpływać negatywnie na rozwój gospodarczy, gdyż inwestycje są ważnym czynnikiem napędzającym wzrost.

Przedsiębiorstwa napotykają na trudności w pozyskiwaniu kapitału po krachu na giełdzie. Inwestorzy stają się bardziej ostrożni i wymagają większych zabezpieczeń, co utrudnia dostęp do finansowania dla firm. To może prowadzić do ograniczenia możliwości rozwoju przedsiębiorstw, zwłaszcza dla tych, które są zależne od kapitału zewnętrznego.

Krach na giełdzie ma również wpływ na zadłużenie publiczne i prywatne. W sytuacji spadku wartości akcji, banki i inne instytucje finansowe tracą na wartości swoje aktywa, co z kolei może prowadzić do zwiększenia ryzyka ich upadłości. W rezultacie, dług publiczny i prywatny może znacznie wzrosnąć, gdyż rząd i firmy muszą zaciągać nowe pożyczki w celu sfinansowania swoich zobowiązań.

Kryzys bankowy wywołany krachem na giełdzie ma również swoje konsekwencje. Banki, które utraciły znaczną część swojej wartości, mogą napotykać trudności w udzielaniu kredytów, co może ograniczać możliwości finansowania przedsiębiorstw i konsumentów. To z kolei może prowadzić do spowolnienia gospodarczego i wzrostu bezrobocia.

Krach na giełdzie ma również wpływ na konsumpcję i popyt na towary i usługi. Gospodarstwa domowe, które straciły część swojego kapitału inwestycyjnego, mogą ograniczać swoje wydatki, co z kolei wpływa na popyt na produkty i usługi. To może prowadzić do spadku sprzedaży i ograniczenia działalności gospodarczej.

Działania podejmowane przez rządy w celu zapobiegania krachom na giełdzie

Rządy podejmują różne działania w celu zapobiegania krachom na giełdzie i minimalizowania ich skutków. Wprowadzają regulacje prawne mające na celu kontrolowanie i monitorowanie rynku finansowego. Przykładowo, w przypadku Polski istnieje Komisja Nadzoru Finansowego, która reguluje działanie instytucji finansowych i monitoruje rynek kapitałowy.

Mechanizmy stabilizujące, takie jak "hamulec bezpieczeństwa" czy zakaz krótkiej sprzedaży, są również stosowane w celu przeciwdziałania krachom na giełdzie. "Hamulec bezpieczeństwa" to mechanizm, który automatycznie zawiesza handel, gdy indeks giełdowy spada powyżej określonego progu. Zakaz krótkiej sprzedaży polega na zakazie sprzedaży akcji, których nie posiada się fizycznie, co ma na celu ograniczenie spekulacji i manipulacji na rynku.

Rządy podejmują również środki ostrożnościowe w celu wzmocnienia systemu bankowego. W przypadku Polski, Narodowy Bank Polski prowadzi politykę nadzoru nad bankami, w tym ocenę ich stabilności finansowej i wymagania kapitałowe. Rząd może również wprowadzać programy pomocy dla banków w sytuacji kryzysowej, takie jak programy kapitałowe.

Edukacja inwestorów i promowanie odpowiedzialnego inwestowania również są ważnymi aspektami działań podejmowanych przez rządy. Poprawa wiedzy inwestorów na temat ryzyka inwestycyjnego i sposobów ochrony może pomóc w zminimalizowaniu negatywnych skutków krachu na giełdzie. Rządy mogą organizować kampanie informacyjne, szkolenia i publikacje na ten temat.

Współpraca międzynarodowa również jest istotna w zapobieganiu globalnym kryzysom finansowym. Rządy mogą współpracować w celu wymiany informacji o ryzykach finansowych, koordynować działania regulacyjne i monitorować sytuację na rynkach międzynarodowych. Przykładem takiej współpracy jest Międzynarodowy Fundusz Walutowy, który pomaga krajom w sytuacji kryzysowej i promuje stabilność finansową na skalę globalną.

Nauka na podstawie wcześniejszych krachów na giełdzie

Wcześniejsze krachy na giełdzie dostarczyły wiele naukowych wniosków i wskazówek dotyczących zapobiegania podobnym sytuacjom w przyszłości. Główne przyczyny i mechanizmy krachów na giełdzie zostały zidentyfikowane i służą jako nauka dla regulatorów i inwestorów.

W wyniku wcześniejszych krachów na giełdzie wprowadzane są reformy systemowe mające na celu zapobieganie powtórzeniu się podobnych sytuacji. Przykładem takiej reformy jest wprowadzenie lepszej regulacji nad instytucjami finansowymi, ograniczenie spekulacji, lepsze zarządzanie ryzykiem i wzmocnienie nadzoru nad rynkiem finansowym.

Teorie ekonomiczne i instrumenty zarządzania ryzykiem również rozwijają się na podstawie wcześniejszych krachów na giełdzie. Przykładem jest teoria efektywności rynku, która zakłada, że ceny akcji na rynku odzwierciedlają wszystkie dostępne informacje. Instrumenty zarządzania ryzykiem, takie jak instrumenty pochodne, są również rozwijane i stosowane w celu minimalizowania ryzyka inwestycyjnego.

Nowe technologie, takie jak algorytmy handlu i sztuczna inteligencja, również mają potencjał zwiększenia bezpieczeństwa rynku. Algorytmy handlu mogą pomagać w automatycznym wykrywaniu anomalii na rynku i podejmowaniu odpowiednich działań. Sztuczna inteligencja może analizować ogromne ilości danych i pomagać w prognozowaniu ruchów na rynku.

Krachy na giełdzie mają również konsekwencje psychologiczne dla inwestorów i społeczeństwa jako całości. Inwestorzy mogą stracić zaufanie do rynku i stawać się bardziej ostrożni w swoich decyzjach inwestycyjnych. To z kolei może prowadzić do większej zmienności rynku i wpływać na stabilność finansową.

Wnioski wyciągnięte z wcześniejszych krachów na giełdzie są niezwykle ważne dla zapobiegania kolejnym kryzysom finansowym. Działania podejmowane przez rządy, regulatorów i inwestorów mają na celu minimalizowanie ryzyka i tworzenie bardziej stabilnego rynku finansowego.

Krach na giełdzie — artykuły polecane

Czarny czwartek — Kryzys — Bessa — Atak spekulacyjny — Kryzys gospodarczy — Czarny wtorek — Austriacka teoria cyklu koniunkturalnego — Upadek Continental Illinois — Kryzys finansowy

Bibliografia

• Jóźwiakowski P. (2015), Kryzys finansowy - przebieg i skutki dla gospodarki, Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze nr 2
• Kindleberger C. (1999), Szaleństwo. Panika, Krach: Historia kryzysów finansowych, WIG-Press, Warszawa
• Latocha W. (2009), Finansowe bańki spekulacyjne i ich wpływ na strefę realną gospodarki - prawda i mity
• Nosek A., Pietrzak A. (2009), Efekt domina czyli międzynarodowa transmisja kryzysów - na przykładzie współczesnego kryzysu finansowego, [w:] Wybrane problemy gospodarki światowej pierwszej dekady nowego wieku, (red.) W. Michalczyk, Wydawnictwo Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław
• Opałka A. (2010), Sytuacja na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, próba oceny, Zeszyty naukowe uniwersytetu szczecińskiego - finanse, rynki finansowe, ubezpieczenia nr 33

Autor: Anna Ludwiszewska