Konsumpcja

Z Encyklopedia Zarządzania
Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast funkcji strony do druku użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.

Konsumpcja to proces zaspokajania ludzkich potrzeb poprzez użytkowanie posiadanych dóbr.

W literaturze ekonomicznej wyróżnia się trzy definicje konsumpcji:

  • konsumpcja jako akt biologiczno - psychiczny
  • konsumpcja jako proces społeczny
  • konsumpcja jako sfera reprodukcji społecznej.
Konsumpcja jako akt biologiczno - psychiczny

W podstawowym znaczeniu konsumpcja oznacza bezpośredni akt zaspokojenia potrzeby człowieka poprzez użytkowanie określonego dobra materialnego lub usługi. Przykładowymi aktami konsumpcji są: spożycie posiłku, wizyta u fryzjera, przeczytanie gazety, obejrzenie filmu czy jazda samochodem. Efekty zaspokojenia potrzeby w tym przypadku są krótkotrwałe i po pewnym czasie następuje odnowienie się potrzeby, a wraz z tym konieczność ponownego jej zaspokojenia.

Konsumpcja jako proces społeczny

W tym ujęciu konsumpcja dotyczy nie tylko zachowań konsumenta jako jednostki, ale także jest rozpatrywana jako proces obejmujący całe zbiorowości zaspokajające swoje potrzeby.

Konsumpcja jako sfera reprodukcji społecznej

W kategoriach makroekonomicznych konsumpcję traktuje się jako fazę reprodukcji społecznej, czyli fazę kończącą cykl gospodarowania, kiedy wytworzone dobro znalazło użytkownika i stało się przedmiotem zaspokojenia jego potrzeb[1]

TL;DR

Konsumpcja to zaspokajanie potrzeb poprzez użytkowanie dóbr i usług. Jest definiowana jako akt biologiczno-psychiczny, proces społeczny i sfera reprodukcji społecznej. Wyróżnia się różne rodzaje konsumpcji, takie jak konsumpcja dóbr materialnych i usług, konsumpcja rynkowa, naturalna i społeczna, oraz konsumpcja prywatna i publiczna. Determinantami konsumpcji są czynniki biologiczne, ekonomiczne, społeczne i kulturowe. Na skalę makro determinantami są poziom i tempo rozwoju gospodarczego, procesy demograficzno-społeczne i oddziaływanie państwa.

Rodzaje konsumpcji

W literaturze poświęconej konsumpcji i teorii wyboru konsumenta przedstawiono wiele podziałów konsumpcji.

Główny z nich, dotyczący przedmiotu konsumpcji, dzieli ją na konsumpcję:

  • dóbr materialnych - w której skład wchodzi konsumpcja żywności oraz artykułów przemysłowych
  • usług - zawierająca konsumpcję usług materialnych i niematerialnych.

Biorąc pod uwagę źródło pochodzenia dóbr konsumpcyjnych, wyróżnia się konsumpcję:

  • rynkową (towarową) - występującą w przypadku gdy spożywane dobra pochodzą z rynku, czyli zostały zakupione przez konsumenta
  • naturalną - oznaczającą konsumpcję artykułów, które zostały wytworzone przez konsumenta w jego gospodarstwie domowym
  • społeczną - rozumianą jako konsumpcja dóbr finansowanych ze środków publicznych

Ze względu na źródło finansowania konsumpcję dzieli się na:

  • prywatną - rozumianą jako konsumowanie dóbr i usług opłaconych lub wytworzonych przez daną jednostkę (np. zakup książki)
  • publiczną - uznawaną jako konsumowanie dóbr i usług finansowanych ze środków publicznych (np. korzystanie ze zbiorów biblioteki publicznej)

Inny istotny podział klasyfikuje konsumpcję na:

  • bezpośrednią - uznawaną jako analiza struktury rozkładów spożycia dóbr materialnych i usług (kryterium przedmiotowe).
  • pośrednią - traktowaną jako wskaźnik zmian społecznych (np. poziomu i jakości życia)

Warty odnotowania jest także terminologiczny podział na konsumpcję:

  • bieżącą - rozumianą jako przeznaczenie środków przez jednostkę na zakup określonego dobra lub usługi w danym momencie
  • przyszłą - uznawaną jako powiększenie oszczędności i skonsumowanie ich dopiero po upływie pewnego czasu

Determinanty konsumpcji w skali mikro

Konsumpcja w skali mikro dotyczy konsumpcji jednostki lub gospodarstwa domowego. Determinują ją czynniki biologiczne, ekonomiczne, społeczne oraz kulturowe.

Czynniki biologiczne:

Właściwości anatomiczne i fizjologiczne (wiek, wzrost, waga, sprawność fizyczna ogólna i sprawność poszczególnych organów, struktura psychiczna) determinujące potrzeby żywieniowe, potrzeby odzieżowe i mieszkaniowe oraz potrzeby rekreacji (odpoczynku, rozrywki)

Czynniki ekonomiczne:
Czynniki społeczne:
  • skład gospodarstwa domowego, tzn. liczbę jego członków, ich płeć oraz wiek
  • aktywność i pozycję zawodową członków gospodarstwa domowego
  • poziom i rodzaj wykształcenia członków gospodarstwa domowego
  • więzi gospodarstwa domowego z otoczeniem
Czynniki kulturowe:
  • przyzwyczajenia, zwyczaje i tradycje - narodowe, lokalne i rodzinne
  • systemy wartości
  • oddziaływanie wzorców konsumpcji,
  • edukacja konsumenta

Determinanty konsumpcji w skali makro

Konsumpcja w skali makro rozumiana jest jako konsumpcja całego społeczeństwa danego kraju. Jej podstawowymi determinantami są:

  • poziom i tempo rozwoju gospodarczego - poziom rozwoju gospodarczego danego kraju mierzony jest wielkością produktu krajowego brutto (PKB), natomiast dynamikę rozwoju wyraża się wskaźnikami jego zmian (przyrosty lub spadki).
  • procesy demograficzno - społeczne - biorące pod uwagę liczbę ludności, jej dynamikę i źródła rozwoju demograficznego, zmiany w strukturach ludności według płci i wieku, aktywności zawodowej, wykształcenia oraz zmiany w systemach wartości, aspiracjach i wzorcach zachowań społeczeństwa.
  • oddziaływanie państwa.


Konsumpcjaartykuły polecane
Krańcowa skłonność do oszczędzaniaRozwój regionalnyPopyt turystycznyGospodarstwo domoweSkłonność do konsumpcjiPopyt konsumpcyjnyNierówności społecznePodaż turystycznaRozwój gospodarczy

Przypisy

  1. Bywalec C. (2010). Konsumpcja a rozwój gospodarczy i społeczny, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa, s. 12-13

Bibliografia


Autor: Karolina Kruszczak