Komunikacja niewerbalna
| Komunikacja niewerbalna |
|---|
| Polecane artykuły |
Komunikacja niewerbalna (ang. nonverbal communication) jest to sposób komunikacji bez słów. Ten rodzaj komunikacji istnieje od ponad miliona lat, a więc jest straszy niż mowa. O istotnym znaczeniu sygnałów niewerbalnych świadczy fakt istnienia ponad miliona świadomych i nieświadomych gestów. Komunikacja niewerbalna dotyczy wszystkich ludzkich zachowań, postaw i obiektów, innych niż słowa, które komunikują wiadomości i posiadają wspólne społeczne znaczenie. Obejmują wygląd fizyczny, ruchy ciała, gesty, wyraz twarzy, ruchy oczu, dotyk, głos, oraz sposób wykorzystywania czasu i miejsca w komunikowaniu się. Nie zawiera jednak gestów, które oznaczają słowa, takich jak w języku migowym, ani słów napisanych lub przekazywanych elektronicznie.
Podział bezsłownej komunikacji
- sygnały wrodzone - stanowią część dziedzictwa biologicznego,
- sygnały dziedziczone - stanowią część dziedzictwa genetycznego,
- sygnały wyuczone - stanowią część dziedzictwa kulturowego.
Badania naukowe dotyczące komunikacji niewerbalnej
Antropolog Albert Mehrabian odkrył, że w procesie komunikacji interpersonalnej 7% to informacje przekazywane za pomocą słów, 38% to brzmienie głosu, a aż 55% to zachowania niewerbalne. Wyniki amerykańskiego psychologa Roy'a Birdwhistella potwierdzają wyżej wymienioną tezę. Według niego 35% jest to informacja słowna, a 65% to ekspresja niewerbalna. Na podstawie tych danych opracowana została zasada skutecznego przekazu 10/30/60:
- w 10% skuteczny przekaz zależy od tego co mówimy,
- w 30% skuteczny przekaz jest konsekwencją tego jak mówimy,
- w 60% skuteczny przekaz zależy od mowy ciała.
Dane te świadczą o tym, że mówimy dzięki organom mowy, ale rozmawiamy całym ciałem. Komunikacja niewerbalna kreuje pierwsze wrażenie o człowieku, ponieważ 99% opinii o ludziach powstaje w pierwszych 90 sekundach kontaktu. Ponadto komunikacja ta wywiera pięciokrotnie większy wpływ niż słowa. {{#ev:youtube|hsffrCkaMcc|480|right|Jak działa kanał komunikacji? (Sławomir Wawak)|frame}}
Funkcje komunikatów niewerbalnych
Niewerbalne aspekty porozumiewania się pełnią istotne funkcję komunikacyjne. Istnieje wiele klasyfikacji komunikatów niewerbalnych np. klasyfikacja Knappa i klasyfikacja Argyle'a.
- Funkcja semantyczna - zachowania mające samodzielne znaczenie lub powodujące zmianę znaczeń zawartych w kanale werbalnym. Podfunkcje: akcentowanie, zaprzeczanie, rozszerzanie znaczenia.
- Funkcja syntaktyczna - dzieląca się na: organizacja sekwencji wypowiedzi i segmentacja procesu konwersacji oraz synchronizację zachowań rozmówców.
- Funkcja pragmatyczna - polega na zastosowaniu komunikacji niewerbalnej do oddziaływania na zachowania partnera.
- Funkcja regulacji konwersacji - wiąże się z organizacją konwersacji.
Klasyfikacja Knappa - analiza relacji między zachowaniami niewerbalnymi i werbalnymi:
- Powtarzanie - kanałem niewerbalnym przekazujemy jednocześnie informacje zawarte w wypowiedzi słownej,
- Zastąpienie - zamiast słów przekazujemy informacje za pomocą mowy ciała, która oznacza to samo,
- Regulacja konwersacji - ustalanie kolejności wypowiedzi,
- Akcentowanie tekstu mówionego - ruchy głowy, rąk, mogą podkreślać znaczenie wypowiadanych słów przez obrazowanie,
- Maskowanie - mowa niewerbalna mająca na celu ukrycie prawdziwych uczuć, przekonań czy myśli.
Klasyfikacja Argyle'a:
- Komunikowanie interpersonalnych postaw i emocji - mowa niewerbalna służy odzwierciedleniu stosunku człowieka do otoczenia. Przejawia się to poprzez wyraz twarzy, ton głosu, spojrzenia, przyjmowanie odległości. Komunikacja niewerbalna wiąże się więc przede wszystkim z komunikacją emocjonalną.
- Samoprezentacja - poprze ubiór, fryzurę, rekwizyty, sposób wypowiadania się, czy też styl zachowania ludzie wysyłają komunikaty informujące o statusie społecznym, ekonomicznym, o osobowości, itd.
- Rytuał - pewne zachowania mowy niewerbalnej służą podtrzymywaniu dobrych relacji z innymi. Może to być rytuał powitania lub pożegnania. Do rytuałów zaliczymy także promocje, immatrykulacje, czy też honorowe wręczenie nagród, wiążące się z konkretnymi normami dotyczącymi ubioru i zachowania się.
- Podtrzymywanie komunikacji werbalnej - wypowiedź zależy od takich czynników jak: akcent, ton głosu, szybkość i płynność mówienia. Dzięki temu wypowiedź staje się kompletna i łatwiejsza do zrozumienia.
Zasady interpretacji komuników niewerbalnych
- Zasada 1 - istnieje pięć ogólnych kryteriów, które interpretują komunikaty niewerbalne. Są to: postawa, mimika, gesty, dystans i ton.
- Zasada 2 - większość zachowań niewerbalnych interpretujemy nieświadomie. Niezarejestrowane świadomie informacje wzbudzą określoną reakcję emocjonalną.
- Zasada 3 - istotnym elementem jest werbalizacja tego co zostanie zauważone. W głowie ubieramy więc swoje spostrzeżenia w słowa. Dzięki temu możemy sobie uświadomić jak zachowania pewnej osoby wpływają na naszą ocenę.
- Zasada 4 - należy wszystkie gesty poddawać interpretacji. Zespoły gestów dają nam lepszy obraz drugiej osoby.
- Zasada 5 - należy zwracać uwagę na spójność słów z gestami. Jeśli gesty przeczą słowom, ludzie częściej wierzą zachowaniom niewerbalnym.
- Zasada 6 - nie ma uniwersalnego słownika gestów. Nie można jednoznacznie przypisać gestom określonego znaczenia. Ważne jest by uwzględniać różnice kulturowe i różnice indywidualne.
- Zasada 7 - należy mieć na uwadze wpływ sytuacji na zachowanie.
- Zasada 8 - interpretując zachowania niewerbalne należy zadawać pytania kontrolne. Konfrontujemy wtedy uzyskane odpowiedzi z zaobserwowanymi zachowaniami.
- Zasada 9 - należy wziąć pod uwagę wpływ naszych zachować niewerbalnych na zachowania innych osób.
- Zasada 10 - należy w pierwszej kolejności mieć świadomość własnych zachowań niewerbalnych i trafnie je interpretować.
Style komunikacji niewerbalnej
- tendencja afiliatywna - bliski dystans, dotyk, kontakt wzrokowy, uśmiech
- tendencja nominatywna - wyprostowana postawa, uniesiona głowa, szybka mowa, jednostronna komunikacja werbalna
Kryteria interpretacji komunikacji niewerbalnej
- mimika - kontakt wzrokowy, usta, uszy, nos. Mimika jest kanałem przekazu informacji na który zwraca się największą uwagę. Ten rodzaj komunikacji najłatwiej zaobserwować. Twarz jest głównym źródłem informacji o emocjach. Dzięki stosowaniu technik kierowania mimiką można otrzymać następujące efekty: intensyfikować emocje, deintensyfikować emocje, neutralizować emocje, maskować emocje.
- pantomimika (gestykulacja) - ruchy skoordynowane są z mową i stają się częścią procesu komunikowania się.
- proksemika (relacje przestrzenne) - jest to wytwór kultury człowieka, dotyczącej przestrzeni społecznej, indywidualnej i planowania jej przez człowieka. Istotną sprawą jest relacja przestrzenna zachodząca pomiędzy jednostką lub grupą, a przestrzenią. Kulturę tą możemy podzielić na: infrakulturę, prekulturę i mikrokulturę.
- czynniki paralingwistyczne - ton głosu, tempo mowy, intonacja, dźwięki nieartykułowane
- czynniki społeczno - personalne - społeczne: status społeczny, wykształcenie, zawód; personalne: wygląd zewnętrzny, zapach.
Bibliografia
- Dobek-Ostrowska B. (1998), Współczesne systemy komunikowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
- Griffin Ricky W. (1996), Podstawy Zarządzania Organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Jarmołowicz E. (2003), Komunikacja niewerbalna:rola gestów ilustrujących w komunikacji, Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań
- Morreale S.P., Spitzberg B.H., Barge J.K. (2003), Komunikacja między ludźmi- motywacja, wiedza i umiejętności, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa
- Potocki A., Winkler R., Żbikowska A. (2003), Technika komunikacji w organizacjach gospodarczych, Wydawnictwo Difin, Warszawa
- Sobczak B. (2009), Retoryka a niejęzykowe środki komunikacji, Poznańskie Studia Polonistyczne Seria Językoznawcza, nr 15, Poznań
- Stoner James A.F., Freeman R. Edward, Gilbert Daniel R. (2001), 'Kierowanie', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Załazińska A. (2006), Niewerbalna struktura dialogu, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków
Autor: Katarzyna Batko, Aleksandra Wrona, Karolina Nenko
