Insider trading

Insider trading (ang. obrót wewnętrzny) to pojęcie odnoszące się do transakcji papierami wartościowymi prowadzonych przez pracowników spółki, często nazywanymi insiderami lub przez osoby nie związane ze spółką, które mają dostęp do poufnych danych, np. brokerzy lub audytorzy. Transakcje zachodzą przy wykorzystaniu niejawnych informacji zawierających np. prognozy finansowe czy planowane fuzje, w celu pomnażania kapitału. Pojęcie insider tradingu kojarzyć się może z oszustwem, o czym mówi autor książki "Insider trading z perspektywy regulacji europejskich, polskich i szwajcarskich" Paweł Michalski, który tłumaczy, że na negatywne znaczenie tego pojęcia między innymi "..mają bez wątpienia wpływ znane produkcje filmowe, takie jak kultowe już "Wall Street" z 1987 roku".

TL;DR

Insider trading to transakcje papierami wartościowymi prowadzone przez osoby mające dostęp do poufnych informacji. Niektórzy uważają, że insider trading motywuje do innowacyjności, ale inni sądzą, że prowadzi do przedwczesnego ujawniania lub opóźnienia informacji, co szkodzi spółkom. W Polsce insider trading jest nielegalny i karany grzywną lub pozbawieniem wolności. Insider trading był jedną z przyczyn kryzysu w latach 30. XX wieku w USA. Istnieją przełomowe przypadki, w których osoby ujawniły nielegalne działania spółek. Transakcje osób mających dostęp do niejawnych informacji są legalne, jeśli przestrzegane są przepisy. Amerykańska komisja papierów wartościowych i giełd nadal walczy z insider tradingiem.

Motywacja w pozyskiwaniu nielegalnych informacji

Wielu analityków uważa, że insider trading skłania i motywuje do innowacyjności, pogłębiania wiedzy o spółkach oraz do powiększania wartości akcji spółek. W opozycji do analityków, którzy widzą pozytywne skutki tego handlu, są badacze sądzący, że te transakcje doprowadzają do przedwczesnego ujawniania informacji bądź do ich opóźnienia. Wówczas spółka traci wartość, ponieważ zwiększa tolerancję na złe wyniki w firmach, pozwalając innym działaczom rynku finansowego na pomnażanie kapitału.

Insider Trading dla wybranych ?

Inni badacze domagają się tego, by analitycy papierów wartościowych mieli możliwość prowadzenia Insider Tradingu. Twierdzą bowiem, że zwiększyłoby to płynność oraz generowałoby potrzebę konkurencji na rynku, np. w zdobywaniu informacji. Wspomnieni analitycy mieli by być niezależnymi działaczami. Z drugiej strony miałoby to negatywne skutki dla managerów zajmujących się poszukiwaniem/generowaniem informacji. Dostawali by wówczas mniejsze wynagrodzenie, bądź całkowicie byliby zwalniani ze spółek ponieważ ich pracę wykonywaliby wspomnieni wcześniej analitycy.

Nielegalny handel

W Polsce ustawa z dnia 29 lipca 2005r. mówiąca o obrocie instrumentami finansowymi zabrania wyżej wymienionych transakcji. Niedostosowanie się do przepisów może skutkować grzywną (nawet do 5 mln zł) oraz karą pozbawienia wolności (do 5 lat). Według art. 156 tej ustawy każda osoba, która ma dostęp do niejawnych/poufnych informacji, które mogą manipulować rynkiem kapitałowym nie może jej ujawniać oraz ma zakaz doradzania i nakłaniania osób trzecich do udziału w transakcji. Innym negatywnym skutkiem ujawnienia tajnych danych bądź korzystania z nich jest utrata zaufania w oczach pracodawcy oraz utrata udziałów.

Negatywne skutki w praktyce

Insider trading był jedną z przyczyn crash-u w Stanach Zjednoczonych w latach trzydziestych dwudziestego wieku. W odpowiedzi na to zjawisko w USA zostały uchwalone Ustawy o Papierach Wartościowych w 1933 i 1934 roku przez ówczesnego prezydenta Franklina D. Roosevelta. Oprócz obrotu wewnętrznego do przyczyn załamania rynku zakwalifikować możemy:

• manipulowanie rynkiem przez brokerów
• błędne oświadczenia eminentów
• brak jawności informacji akcji na ogół dostępnych

Podpisane ustawy miały zapewniać, że niezależna Komisja Papierów Wartościowych Stanów Zjednoczonych będzie miała pięciu członków, przy czym maksymalnie trzech z nich mogą należeć do jednej partii politycznej. O składzie komisji miał decydować Prezydent a decyzja musiała być zatwierdzona przez Senat.

Przełomowe przypadki

Amerykańska komisja papierów wartościowych i giełd w sprawie przeciwko Texas Gulf Sulphur zgłosiła wniosek do sądu, ponieważ żądano zwrotu zysku wewnętrznego od osób nie tylko związanych ze spółką, ale również od tych, którzy mogli wejść w posiadanie nielegalnych informacji.

Innym ciekawym przypadkiem była sprawa Raymonda Dirksa, który ujawnił masowe oszustwo Equity Funding Corporation, olbrzymiego konglomeratu finansowego z Los Angeles, który właśnie za pomocą Insider Tradingu tworzył fikcyjną politykę ubezpieczeniową. W sprawę powiązane było około 100 pracowników.

Do dnia dzisiejszego uważa się, że transakcje osób, które mają dostęp do niejawnych informacji są legalne dopóki przestrzegana jest ustawa z z 1934 roku. Zakazuje ona zatem sprzedaży niepublicznymi informacjami do czasu ich ujawnienia oraz nakłaniania osób, które takowe informacje posiadają do udostępnienia ich wcześniej. Jeżeli te zasady zostaną zerwane amerykańska komisja papierów wartościowych i giełd musi wszcząć śledztwo. Co ciekawe, na stronie www.sec.gov znajduje się lista z wysokością opłat za ujawnianie takich wiadomości. Komisja nadal podtrzymuje, że jest to nielegalny handel, z którym będzie nieustannie walczyć.

Insider trading — artykuły polecane

Doradca inwestycyjny — Rekomendacja — Prawo do akcji — Amerykański certyfikat depozytowy — Reuters — Gra giełdowa — NYSE — MBO — Rynek pozagiełdowy

Bibliografia

• Hayne E. (1992), Insider Trading: Should It Be Prohibited?, Leland , The Journal of Political Economy, Vol. 100 No. 4
• Michalski P. (2015), Insider trading z perspektywy regulacji europejskich, polskich i szwajcarskich, Wydawnictwo edu-Libri, Kraków
• Roszkowski M. (1997), Business Law, New York: Addison Wesley
• Tewles R., Bradley E. (1998), The Stock Market, John Wiley & Sons, New York
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi Dz.U. 2005 nr 183 poz. 1538
• Wójcik J. (2008), Oszustwa finansowe. Zagadnienia kryminologiczne i kryminalistyczne, Warszawa

Autor: Anna Guzik, Julita Stysiał