Franczyzodawca

Z Encyklopedia Zarządzania
Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast funkcji strony do druku użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.

Franczyzodawca - właściciel produktu, usługi bądź technologii, który pozwala drugiej stronie umowy - franczyzobiorcy, rozporządzać produktem, usługą, technologią, procesem i znakiem firmy w zamian za odpowiednią opłatę.[1]

Franczyzodawca przyznaje swoim poszczególnym franczyzobiorcom prawo, ale również nakłada na nich obowiązek, prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zgodnie z wypracowanymi przez niego zasadami[2]

Franczyzobiorca jest upoważniony do korzystania z nazwy handlowej franczyzodawcy, jego znaku towarowego lub usługowego, know-how, metod prowadzenia działalności gospodarczej, i innych praw własności intelektualnej lub przemysłowej[3]

TL;DR

Franczyza to umowa, w której franczyzodawca udziela franczyzobiorcy praw do korzystania z jego produktu, usługi lub technologii w zamian za opłatę. Franczyzodawca ma obowiązek zapewnić franczyzobiorcy wsparcie i szkolenie. Pakiet franczyzowy składa się m.in. z znaku towarowego, know-how i podręcznika operacyjnego. Czołowe firmy franczyzowe na świecie to m.in. KFC, McDonald's i Starbucks. Zalety dla dawcy to większa rozpoznawalność marki i dodatkowe źródło dochodu, ale są też wady, takie jak trudność w pozyskaniu biorców i zależność od nich.

Obowiązki franczyzodawcy

Inicjatorem powiązania franczyzowego jest franczyzodawca. To on określa i dyktuje warunki oraz zasady współpracy z poszczególnymi franczyzobiorcami. Jest to podmiot gospodarczy posiadający osobowość prawną.

Według Europejskiego Kodeksu Franczyzy, franczyzodawca powinien:

  • przed rozpoczęciem budowy sieci prowadzić, przez pewien czas własną jednostkę pilotażową
  • być właścicielem lub mieć tytuł prawny do korzystania z nazwy handlowej swojej sieci, znaku towarowego i innych oznaczeń
  • zapewnić franczyzobiorcy szkolenie wstępne oraz wsparcie, zarówno merytoryczne, jak i techniczne, przez cały czas obowiązywania umowy[4]

Poza wyżej wymienionymi wymaganiami, franczyzodawca powinien również dokładnie określić strukturę i wysokość opłat, które franczyzobiorca będzie zobowiązany uiszczać na jego rzecz. Musi także mieć świadomość nakładów inwestycyjnych, które będzie ponosił franczyzobiorca[5] Sprawuje on kontrolę nad działalnością jednostek franczyzowych, jednocześnie oferując im odpowiednią pomoc i wsparcie. Dawca systemu powinien mieć prostą koncepcję przedsiębiorstwa, aby móc ją przekazać innym i nauczyć ich ją realizować.[6]

Usługi świadczone przez franczyzodawców dzielą się na usługi wstępne oraz usługi bieżące. Do zadań franczyzodawcy należą z reguły: obowiązki związane z rozwijaniem produktów i usług, działaniami reklamowymi i public relations, rozwiązywaniem problemów z zaopatrzeniem i obsługą administracyjno-finansową systemu oraz utrzymaniem dyscypliny w ramach systemu i zapewnieniem odpowiedniej jakości towarów lub usług oferowanych przez franczyzobiorców. Zakres tych usług może być różny w zależności od rodzaju działalności gospodarczej, z jaką mamy do czynienia[7]

Pakiet franczyzowy

Pakiet franczyzowy stanowi istotę systemu franczyzowego. Jest to nic innego, jak koncepcja prowadzenia działalności gospodarczej oferowana przez franczyzodawcę. W skład tego pakietu wchodzą:

  • znak towarowy (marka);
  • know-how - wiedza o charakterze poufnym, o tym, jak prowadzić działalność w ramach franczyzy,
  • podręcznik operacyjny - opis zasad i procedur, według których franczyzobiorca ma prowadzić działalność,
  • usługi świadczone przez franczyzodawców na rzecz franczyzobiorców;
  • opłaty na rzecz franczyzodawców[8][9]

Czołowi franczyzodawcy na świecie

Czołowe firmy franczyzowe na świecie wraz z liczbą krajów, w których działa dana sieć (dane na koniec 2013r.):

  • KFC: 115 krajów
  • McDonald's: 120 krajów
  • Dairy Queen: 22 kraje
  • Dunkin Donuts: 41 krajów
  • Burger King: 73 kraje
  • Pizza Hut: 100 krajów
  • Domino's Pizza: 73 kraje
  • Subway: 103 kraje
  • Starbucks: 64 kraje
  • Telepizza: 10 krajów[10]

Zalety i wady franczyzy dla dawcy systemu

Franczyza daje dawcy przeróżne możliwości rozwoju jego działalności. Główne zalety wynikające z wykorzystania franczyzy dla dawcy systemu to:

  • przedsiębiorstwo staje się bardziej znane bez ponoszenia tak znacznych nakładów, jak przy tworzeniu własnych jednostek
  • dawca uzyskuje dodatkowe źródło dochodu w postaci opłat pobieranych od franczyzobiorcy
  • wzrost świadomości marki wśród konsumentów, a w konsekwencji tego również podwyższenie jej wartości
  • punkty franczyzowe pracują na korzyść ogólną franczyzodawcy
  • rosnący udział w rynku, podwójny zysk, minimalne koszty
  • tworzenie przewagi ilościowej nad konkurentami
  • osiąganie większych obrotów spowodowane tym, że biorca stara się maksymalizować sprzedaż
  • pełna kontrola nad działaniami promocyjnymi

Mimo ewidentnych korzyści, franczyza niesie ze sobą także wady dla dawców systemów. Są to m.in.:

  • nieodpowiedni dobór biorców bądź trudność w ich pozyskaniu
  • nielojalność i niesolidność biorców
  • wolniejsze tempo wprowadzania strategii niż w przedsiębiorstwie scentralizowanym
  • zakłócenia komunikacji między dawcą a biorcą
  • zależność wizerunku marki od wszystkich biorców
  • możliwość zatajania uzyskiwanych dochodów przez biorcę[11]


Franczyzodawcaartykuły polecane
Dystrybucja franchisingowaOffshoringFranchisingFranczyzaKnow-howWejście na rynek zagranicznyRodzaje strategiiPartnerskie powiązania gospodarczeSpin-off

Przypisy

  1. Ziółkowska M.J.(2014), s. 23-24
  2. Czubała A., Jonas A., Smoleń T., Wiktor J.W.(2012). , s. 250
  3. Ziółkowska M.J.(2014)., s. 23-24
  4. Ziółkowska M.J.(2014)., s. 72
  5. Fila J., Witczak R. (2011)
  6. Ziółkowska M.J.(2014). , s. 25-26
  7. Wrzesińska J. (2011).
  8. Fila J., Witczak R. (2011).
  9. Wrzesińska J. (2011).
  10. Gheribi E. (2014).
  11. Ziółkowska M.J.(2014)., s. 48-50

Bibliografia


Autor: Gabriela Ostrożańska