Dobro kultury

Dobro kultury
Polecane artykuły
Incognito Prawo własności Odpowiedzialność deliktowa Zasada prawdy obiektywnej Dane osobowe Obywatel Oszczerstwo Imperatyw kategoryczny Paternalizm

Dobro kultury - W artykule 2. Ustawy o ochronie dóbr kultury, która przestała obowiązywać 16 listopada 2003 r. (zastąpiono ją ustawą o ochronie zabytków). Pojęcie dobra kultury zaczęto uznawać: "każdy przedmiot ruchomy lub nieruchomy, dawny lub współczesny, mający znaczenie dla dziedzictwa i rozwoju kulturalnego ze względu na jego wartość historyczną, naukową lub artystyczną” (Ustawa o ochronie dóbr kultury, 1962). Jak pisze A. Tomaszewski (2000, s. 9), dobrem kultury jest: "apolityczne i aideologiczne, obejmuje wszystkie «dobra» wytworzone ludzkim talentem, mające obiektywną wartość historyczną i artystyczną. Jest nim artystyczny i kulturalny dorobek ludzkości, podlegający wartościowaniu estetycznemu według przyjętych kryteriów w konkretnych uwarunkowaniach historycznych”. A. Tomaszewski twierdzi, że dziedzictwem kultury nie jest to wszystko co minione pokolenia pozostawiły nam wszystkim w spadku, lecz to, co z niego chcemy przyjąć na własność. Ideałem jednak dla niego jest równoznaczność pojęć dóbr kultury i dziedzictwa kultury.. Dobro kultury może być przedmiotem powstałym zarówno w przeszłości, jak i współcześnie. Zgodnie z art. 6. ust. 1 "Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju”, a "Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa” (art. 86)

Poszanowanie dóbr kultury

W celu zapewnienia godnego poszanowania wszystkich dóbr kulturalnych zgodnie z artykułem 4 konwencji haskiej: a) uchylenie na podstawie kategorycznej konieczności wojskowej w rozumieniu artykułu 4 ustęp 2 konwencji może być powołane w celu skierowania ataku nieprzyjacielskiego wobec dobra kulturalnego jedynie wtedy, gdy i na tak długo, jak:

• dobro kulturalne zostało przekształcone w cel wojskowy poprzez swoje przeznaczenie,
• nie istnieje żaden inny sposób, który praktycznie umożliwia osiągnięcie podobnej korzyści wojskowej, jak ta, którą daje skierowanie ataku nieprzyjacielskiego przeciwko temu obiektowi,

b) uchylenie na podstawie kategorycznej konieczności wojskowej w rozumieniu artykułu 4 ustęp 2 konwencji może być przywołane dla wykorzystania dóbr kulturalnych w celach, które prawdopodobnie narażą je na zniszczenie lub znaczne uszkodzenie jedynie wtedy i na tak długo, jak nie istnieje możliwość wyboru pomiędzy takim wykorzystaniem dóbr kulturalnych, a inną praktyczną metodą uzyskania podobnej korzyści wojskowej, c) decyzja o przywołaniu kategorycznej konieczności wojskowej podejmowana będzie jedynie przez oficera dowodzącego jednostką, która odpowiada batalionowi bądź wyższej, albo siłą mniejszą pod względem rozmiarów w sytuacji, kiedy okoliczności nie pozwalają inaczej, d) w przypadku ataku wynikającego z decyzji podjętej zgodnie z ustępem (a), jeśli tylko pozwalają na to okoliczności, należy bezzwłocznie wydać skuteczne wcześniejsze ostrzeżenie.

Nietykalność dóbr kultury objętych ochroną wzmocnioną

Strony konfliktu zapewnią stuprocentową nietykalność dobrom kulturalnym objętym ochroną wzmocnioną poprzez powstrzymanie się od czynienia takich dóbr obiektem jakichkolwiek ataków i od jakiegokolwiek wykorzystywania takich dóbr lub ich bezpośredniego otoczenia dla wsparcia działań wojskowych.

Opieka nad dobrami kultury podczas ataku zbrojnego

Środki przygotowawcze, które podejmowane są w czasie pokoju dla opieki nad dobrami kulturalnymi przed dającymi się przewidzieć skutkami konfliktu zbrojnego stosownie do artykułu 3 konwencji winny obejmować, odpowiednio m.in.

• przygotowanie spisów inwentarza,
• planowanie środków doraźnych w celu ochrony przed ogniem lub strukturalnym zniszczeniem,
• przygotowanie do usunięcia ruchomych dóbr kulturalnych lub zabezpieczenie odpowiedniej opieki na miejscu dla takich dóbr\
• wyznaczenie kompetentnych władz odpowiedzialnych za opiekę nad dobrami kulturalnymi.

Bibliografia

• Hełpa-Liszkowska K. (2013) Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju lokalneg "Studia oeconomica posnaniensia", nr 6, s.9
• Nowicki M. (2012). Dziedzictwo i Turystyka: relacja i ewolucja koncepcji"Kultura i turystyka – wspólne korzenie", s. 36/37
• Protokół drugi do konwencji haskiej z 1954 r. o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, Haga, 26 marca 1999 r. (1999), Dz.U. 1957 nr 46 poz. 212

Przypisy

Autor: Krzysztof Lewandowski