Cybernetyka

Z Encyklopedia Zarządzania
Wersja do druku nie jest już wspierana i może powodować błędy w wyświetlaniu. Zaktualizuj swoje zakładki i zamiast funkcji strony do druku użyj domyślnej funkcji drukowania w swojej przeglądarce.

Cybernetyka jest nauką dotyczącą procesów odpowiadających za sterowanie, przekazywanie i przekształcanie informacji w takich systemach jak, np. społeczeństwo, organizm żywy, maszyna.

TL;DR

Cybernetyka to nauka zajmująca się procesami sterowania, przekazywania i przekształcania informacji. Jest podzielona na cybernetykę teoretyczną i stosowaną, które zajmują się badaniem ogólnych zasad działania systemów oraz praktycznym zastosowaniem tych zasad. Współczesne metody informatyczne są związane z cybernetyką i wykorzystują wiele jej pojęć.

Cybernetyka jako nauka

W starożytności ilość informacji tworząca zakres wiedzy była stosunkowo niewielka, dlatego tak naprawdę każdy mógł z łatwością rozwijać cybernetykę jako dziedzinę nauki. Można tu wspomnieć o Arystotelesie, którego przykład pokazuje, że mimo małego zasobu dostępnych informacji mógł on opracować swoją "fizykę" oraz zagadnienia związane z logiką i psychologią. Wraz z biegiem lat, gdy nowych informacji wciąż przybywało, zauważono, że pojemność mózgu ludzkiego jest niestety ograniczona. Z tego powodu każdy z ówczesnych naukowców zajmował się tylko uprawianiem pewnej, wybranej części nauki. Doprowadziło to do podziałów nauki na dziedziny, dziedzin na działy, a działów na konkretne specjalności. Wciąż narastająca liczba informacji doprowadziła do rozwoju nauki interdyscyplinarnej, czyli nauki polegającej na współpracy naukowej, gdzie naukowcy za pomocą metod stosowanych w dyscyplinach, w których się specjalizują próbują doprecyzować, wyjaśnić wstępnie określony problem. Cybernetyka jako nauka o sterowaniu zasila ten rodzaj nauk. Wprowadziła ona metody traktowania rzeczywistości, które stosować można w każdej z monodyscyplin konkretnych, czyli konkretnych dziedzin nauki. Wprowadziła ona ogólną terminologię co umożliwiło porozumiewanie się pomiędzy specjalistami, którzy zgłębiają różne dyscypliny. Podstawowym osiągnięciem cybernetyki jest stwierdzenie głoszące o tym, że każdą współzależność pomiędzy różnymi zjawiskami scharakteryzować można za pomocą liczb[1]. Twórcą cybernetyki jest Norbert Wiener, który w 1948 roku wydał Cybernetics or Control and Communication in the Animal and the Machine (w tłumaczeniu: "Cybernetyka czyli sterowanie i komunikacja w zwierzęciu i maszynie"). Jednakże o terminie - cybernetyka wcześniej już wspomniał Amper. Mimo to to właśnie dzieło Wiener'a uznane zostało za uznane przez wielu autorów pierwszą definicją cybernetyki[2].

Klasyfikacja zastosowana w cybernetyce

Cybernetyka została podzielona na dwie gałęzie: cybernetyka stosowana i cybernetyka teoretyczna. Cybernetyka stosowana odpowiada za praktyczne zastosowanie praw cybernetyki teoretycznej. Tworzą ją takie działy jak, np[3]:

  • cybernetyka ekonomiczna- optymalizacja oraz automatyzacja diagnostyki, zarządzania i planowania,
  • cybernetyka techniczna - automatyczne sterowanie procesami i maszynami,
  • cybernetyka społeczna - praktyczne wykorzystanie metod w naukach społecznych,
  • cybernetyka języka (lingwocybernetyka) - zastosowanie metod w wykorzystaniu i badaniu kodów oraz języków,
  • cybernetyka wojskowa - wykorzystanie w procesach zarządzania siłami zbrojnymi,
  • biocybernetyka - wykorzystanie w takich dziedzinach jak medycyna czy biologia.

Natomiast cybernetyka teoretyczna zajmuje się badaniem ogólnych zasad działania systemów nie odwołując się do żadnych, konkretnych fizycznych obiektów. Narodziła się z matematyki i biologii przy wykorzystaniu dziedzin odrębnych takich jak, np.:

Wykorzystanie informatyki

Lernmatrix Karl Steinbuch w 1957 roku wprowadził termin Informatik (z jęz. niemieckiego) na którego podobieństwo powstała nazwa informatyka. Był on twórcą pierwszego modelu sieci neuronowej. Określenie Informatik scharakteryzował on jako pierwszą wersję techniczną i naukową cybernetyki. Współczesne metody informatyczne dogoniły większość futurystycznych wyobrażeń i koncepcji dotyczących robotyki, internetu, sztucznej inteligencji, neuroinformatyki, symulacji zjawisk społecznych i przyrodniczych. W informatycznej terminologii zastosowano wiele pojęć, które wywodzą się z powieści science - fiction (powiązanych z cybernetyką), np.: cyberbezpieczeństwo, cyberprzestrzeń. Obecnie cybernetyka i informatyka są ze sobą ściśle powiązane jako dziedziny, jednakże wciąż termin cybernetyka rozumiany jest bardziej jako podejście filozoficzne.


Cybernetykaartykuły polecane
BioinformatykaSztuczna inteligencjaInformatykaAlgorytm ewolucyjnyParadygmatMarian MazurPsychologia poznawczaTeoria systemówAutomatykaOchrona patentowa

Przypisy

  1. Mazur M. (1976). Cybernetyka i charakter, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
  2. Wiener N. (1985). Cybernetics or Control and Communication in the Animal and the Machine
  3. Kossecki J. (1981). Cybernetyka społeczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa

Bibliografia

  • Ashby W. (1963), Wstęp do cybernetyki, PWN, Warszawa
  • Foester von H. (2003), Understanding Understanding: Essays on Cybernetics and Cognition, Springer
  • Kossecki J. (1981), Cybernetyka społeczna, PWN, Warszawa
  • Mazur M. (1976), Cybernetyka i charakter, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
  • Mynarski S. (1979), Elementy teorii systemów i cybernetyki, Wydawnictwo PWN, Warszawa
  • Pickering A. (2020), The Cybernetic Brain, University of Chicago
  • Wiener N. (1965), Cybernetics: Or the Control and Communication in the Animal and the Machine, The Massachusetts Institute of Technology
  • Winiewski Z. (2010), Wdrażanie zmian w organizacji, ujęcie dynamiczne, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź
  • Wiśniewska M., Wiśniewski Z. (2012), Znaczenie informacji w cybernetyce systemów zarządzania

Autor: Justyna Kozak