Badanie panelowe

Badanie panelowe
Polecane artykuły
Próba Eksperyment Metoda pomiarowa Statystyka Metoda badawcza Typologia Sztuczne sieci neuronowe Metody pozyskiwania informacji z rynku Kwantyfikacja

Badanie panelowe (panel study) jest to typ badania dynamicznego, polegającego na zbieraniu danych od tej samej grupy ludzi (próby, panelu) w kilku punktach czasowych.

Sama pojęcie badanie definiuje się jako "fragment ogółu czynności naukowych, odcinek procesu poznawczego, który polega na zbieraniu i analizie danych w toku bezpośredniego lub pośredniego kontaktu z rzeczywistością badaną, który ma na celu rozstrzygnięcie prawdziwości sformułowanej uprzednio hipotezy" (S. Nowak 2007, s. 13)

Wady i zalety badania panelowego

Ze względu na to, że badania panelowe dotyczą za każdym razem tego samego zbioru ludzi, pozwalają one nie tylko na analizę ogólnych trendów danej zbiorowości, ale również dostarczają obiektywnych informacji o zachodzących zjawiskach, przewidywanych zmianach w badanym środowisku, pokazują pewne prawidłowości dotyczące stałości i zmienności preferencji danej grupy. Dzięki badaniom panelowym można również stwierdzić, jakie zdarzenia maja wpływ na daną zbiorowości. Dodatkowo umożliwiają uporządkowanie tych zdarzeń w czasie (S. Nowak 2007, s. 331). Mogą dotyczyć elementów jakiegoś zbioru jak i całego zbioru jednocześnie.

Za podstawowe ograniczenie spotykane w trakcie przeprowadzania badań panelowych uważa się m.in.

• Możliwość utraty reprezentatywności
• Wybór dużej zbiorowości próbnej, często podzielonej na mniejsze podzbiory, co zwiększa koszty badań

Dodatkowo koszty mogą być generowane także w czasie wykonywania konkretnych prac badawczych (A. Podobiński 1994, s. 34).

• Odmowa respondentów w dalszych badaniach

Może również wystąpić tzw. wycieranie się panelu. Oznacza to, że część ankietowanych uczestniczących w pierwszej fazie badań, z różnych przyczyn rezygnuje z udziału w kolejnych etapach (E. Babbie 2008, s. 126).

• Zawężenie problematyki przedmiotowej

Wykluczenie takich kwestii i tematów, przez które późniejsze zachowania nabywców mogłyby ulec zmianie, powoduje że obszar przedmiotowy badania zmniejsza się (A. Podobiński 1994, s. 35).

Podstawowe cechy badania panelowego

Badanie panelowe wielokrotnie znajduje zastosowanie jako bezpośrednia metoda analizy rynkowej, która pozwala zgromadzić potrzebne informacje dotyczące zdarzeń występujących na rynku. Badanie panelowa określa się również jako badanie częściowe, czyli skupiające się na wybranej grupie jednostek, jednocześnie oceniając całą zbiorowość, do której zalicza się badana bezpośrednio grupa. Spośród różnych rodzajów badań, metodę panelowa wyróżniają trzy podstawowe cechy. Jest to:

• ciągłość
• systematyczność
• powtarzalność

Podczas przeprowadzania badania ważna kwestią jest weryfikacja badanych osób, a także wykazania istnienia związku pomiędzy ich cechami a badanymi zdarzeniami (A. Podobiński 1994, s. 34).

Panel

Panel jest grupą badanych, którzy zgodzili się na dostarczanie informacji w danym okresie podczas powtarzanych wielokrotnie badań. Badania te przeprowadzane są w regularnych odstępach czasu i zwykle mają ten sam zakres przedmiotowy. Próba panelu jest pewną stałą reprezentacja populacji generalnej (Kędzior Z. 2005, s. 91)

Pojęcie panelu wyjaśniane jest także w inny sposób. Według kolejnej definicji, panel jest po prostu stałym bądź cyklicznym gromadzeniem informacji od osób uznawanych za przedstawicieli danej zbiorowości (A. Podobiński 1994, s. 34).

Dobór jednostek badanych

Trudnością w przeprowadzaniu badań omawianą metodą panelową staje się odpowiedni dobór jednostek, które będą badane. Ilość jednostek jest ściśle związana z cechami oraz z rodzajem badanych zjawisk, a także z zasobami pieniężnymi, jakimi dysponuje przedsiębiorstwo, które zleca wykonanie badania. Na przykład, jeśli badanie obejmuje kwestię nabywania towarów służących do użytkowania trwałego, to panel jest dość liczny. Jednak w przypadku w analizach odnoszących się do zakupów produktów wykorzystywanych do użytku codziennego, to liczebność panelu będzie mała, z uwagi na systematyczność i regularność zakupów (A. Podobiński 1994, s. 35).

Rodzaje badań panelowych

Istnieje kilka rodzajów paneli, które różnią się między sobą tematyką, podmiotem badań, ciągłością, czy sposobem pomiaru Niezależnie od rodzaju każdy panel posiada kilka charakterystycznych cech. Są to:

• Wielokrotność pomiaru
• Reprezentatywność próby badawczej
• Możliwość uchwycenia zmian zachodzących w danym środowisku
• Duże koszty utrzymania panelu (związane np. ze stałą aktualizacją panelu)
• Instrumenty pomiarowe wykorzystywane w panelach (dzienniczki, kwestionariusze, ankiety, przyrządy mechaniczne)
• Stosowanie bodźców materialnych (premie pieniężne, nagrody, upominki) w celu zachęcenia respondentów do wzięcia udziału w badaniach (Kędzior Z. 2005, s. 92)

Kryterium podziału paneli	Rodzaje paneli
Ciągłość badań	Panel stały (ciągły) Panel okresowy (w zależności od potrzeb informacyjnych)
Sposób kontaktu z respondentem	panel pocztowy panel telefoniczny panel bezpośredni
Tematyka badań	panel jednotematyczny panel wielotematyczny
Podmiot badań	panel konsumentów panel gospodarstw domowych panel instytucji
Skład uczestników	panel statyczny panel dynamiczny

Tabela: Rodzaje badań panelowych. (źródło: Kędzior Z. 2005, s. 93)

Przykłady badań panelowych

• Panel telemetryczny TNS-OBOP, pomiar oglądalności telewizji, panel stały
• Panel NPD Group
• Panel prowadzony przez Market Research Corporation of America, (USA)
• Badanie budżetów gospodarstw domowych przez GUS (0.3% ogólnej liczby gospodarstw domowych w Polsce)

Bibliografia

• Babbie E. (2004). Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,
• Babbie E. (2008). Podstawy badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,
• Franc-Dąbrowska J. (2009). Praktyczne zastosowanie wybranych modeli panelowych do oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstw rolniczych, " Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej", nr 76,
• Kędzior Z. (red.)(2005). Badania rynku. Metody zastosowania., Polskie Wydawnictwo ekonomiczne, Warszawa,
• Mazurek- Łopacińskiej K. (red.). Badania marketingowe, Podstawowe metody i obszary zastosowań,
• Nowak S. (2007). Metodologia badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,
• Podobiński A. (1994). Podstawy marketingu. Wydanie drugie., Wydawnictwa AGH, Kraków.
• Walentynowicz-Moryl K. (2011). Pokoleniowe uwarunkowania oceny stanu zdrowia w świetle badań panelowych, "Rocznik lubuski", tom 37.

Autor: Małgorzata Rogowicz, Agnieszka Dudkiewicz