Zasada racjonalnego gospodarowania
| Zasada racjonalnego gospodarowania |
|---|
| Polecane artykuły |
Zasada racjonalnego gospodarowania inaczej zasada gospodarności to według O. Lange "racjonalne postępowanie w warunkach kwantyfikacji celu i środków działania" (O. Lange 1975, s. 384-385). Zasada ta jest powszechnie wykorzystywana. Służy do ustalania zadań i celów w planie wraz z środkami umożliwiającymi ich zrealizowanie. Zasada ta jest również zintegrowana z rachunkiem ekonomicznym, ponieważ wszelkie decyzje związane z planowaniem muszą się na nim opierać (D. Dębski 2006, s. 142-143).
Aspekty zasady gospodarności
Zasada racjonalnego gospodarowania przejawia się w dwóch aspektach:
- Zasada największego efektu (inaczej zasada największej wydajności) według T. Włudyka i M. Smagi polega na "maksymalizacji efektów przy założonym poziomie nakładów" (T. Włudyka, M. Smaga 2012, s. 68-69), czyli aby w określonych warunkach wynik był jak najlepszy, ale przy zużyciu określonych środków potrzebnych do jego zrealizowania. Przykładem zastosowania tej zasady może być wybór lokaty w banku, która umożliwi jak największy zysk.
- Zasada najmniejszego nakładu (inaczej zasada oszczędności) według T. Włudyka i M. Smagi polega na "minimalizacji nakładów przy założonym poziomie efektów" (T. Włudyka, M. Smaga 2012, s. 68-69), czyli aby uzyskać ustalony wynik, ale przy zużyciu jak najmniejszych środków potrzebnych do jego zrealizowania. Tutaj przykładem może być kupno nieoryginalnych części do samochodu zamiast tych firmowych, aby móc go naprawić przy najniższych, możliwych kosztach.
Niemożliwe jest, aby równocześnie minimalizować środki potrzebne do realizacji celu i maksymalizować dany wynik (T. Włudyka, M. Smaga 2012, s. 68-69).
Racjonalne gospodarowanie
Racjonalne gospodarowanie - pojęcie w naukach ekonomicznych, które dotyczy dokonywania wyborów uwzględniających ustalone kryteria w trakcje podejmowania decyzji o celach społeczno - ekonomicznych, środkach oraz sposobach na realizację tych celów (J. Suchecka 2010 s. 16). Chodzi oto, aby wynik był jak najlepszy przy najbardziej odpowiednim, możliwym zastosowaniu zasobów do jego realizacji (T. Włudyka, M. Smaga 2012 s. 68-69). Jak twierdzi D. Dębski racjonalne gospodarowanie wraz z wykorzystaniem funduszu odtworzeniowego może być skutkiem wzrostu efektywności gospodarczej oraz przyczynić się do postępu technicznego (D. Dębski 2006, s. 18). Natomiast zdaniem M. Księżyk nieumiejętnie sformułowane cele, nakłady i sposoby realizacji mogą stworzyć zagrożenie dla: "egzystencji, aktywności gospodarczej i dobrobytu społecznego" (M. Księżyk 2012, s. 56).
Racjonalne gospodarowanie łączy się z podejmowaniem decyzji dysponowania posiadanymi środkami. Wiąże się to również z wyborami co należy zatrzymać a co należy zmienić lub z czego zrezygnować, aby otrzymać dany wynik. Przejawem tego jest porównywanie kosztów alternatywnych, tzn. kosztów, z którymi wiąże się rezygnacja z danego rozwiązania (M. Księżyk 2012, s. 56). Przy podejmowaniu decyzji warto nawiązać do koncepcji Johna Stuarta Milla o człowieku racjonalnym (inaczej homo oeconomicus). Polega ona na tym, że człowiek samodzielnie wybiera rozwiązanie danego problemu spomiędzy kilku możliwych wariantów. Robi to na podstawie rachunku zalet i wad, uwzględniając wartość swojego postępowania. Stałym celem takiego człowieka jest osiąganie własnego pożytku (T. Włudyka, M. Smaga 2012, s. 68-69).
Racjonalność rzeczywista i proceduralna
- Racjonalność rzeczywista uznaje, że jednostka podejmująca decyzję posiada wszystkie informacje, ma wszelkie możliwości rozwiązania wraz z panującymi warunkami i jest w stanie je przeanalizować. Jednak przez zbyt dużą ilość lub trudność w zdobyciu informacji jak i częstość występowania takich warunków, podjęcie decyzji jest nierealne (T. Włudyka, M. Smaga 2012, s. 68-69).
- Racjonalność proceduralna zastępuje racjonalność rzeczywistą. Polega ona na tym, aby podejmowana decyzja w określonych okolicznościach była jak najbardziej podobna do najlepszego wykonalnego efektu (T. Włudyka, M. Smaga 2012, s. 68-69).
Bibliografia
- Dębski S. (2011), Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Część 2, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
- Juszczyk S. (2007), Czy należy rozszerzyć zasadę racjonalnego gospodarowania - zaproszenie do dyskusji, "Acta Oeconomia", nr 6 (2), s. 35-36
- Księżyk M. (2012), Ekonomia Podejście historyczne i prospektywne, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne - Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków, s. 56-57
- Lange O. (1975), Dzieła, tom 3, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 384-385
- Suchecka J. (2010), Ekonomika zdrowia i opieki zdrowotnej, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, Warszawa, s. 16
- Włudyka T., Smaga M. (2015), Instytucje gospodarki rynkowej, Wolters Kluwer, Warszawa
Autor: Kinga Osieniecka
