Autokrata
| Autokrata |
|---|
| Polecane artykuły |
Autokrata jest jednym z pięciu podstawowych typów menedżerów według modelu Blake'a i Mouton.D. Ambroziak i M. Maj wspominają, że oprócz autokratycznego, możemy wyróżnić jeszcze cztery inne style zarządzania (D. Ambroziak, M. Maj 2013, s. 86):
- styl demokratyczny
- styl bierny
- styl klubowy
- styl kompromisowy
Według słownika języka polskiego PWN autokrata to "osoba, która podejmuje decyzje, nie licząc się z innymi, i wymaga całkowitego posłuszeństwa" (Słownik..., 2020).
Druga definicja podawana na stronie SJP PWN mówi, że autokrata to "władca mający nieograniczoną władzę" (Autokrata 2020).
Skrajny autokrata
Jak podają D. Ambroziak i M. Maj, skrajny autokrata charakteryzuje się dużym zorientowaniem na zadania i ich realizowanie. To, aby zadania były wykonane jest dla niego ważniejsze niż ludzie. Często pracownik jest tylko środkiem do realizacji zadań, a autokrata nie dostrzega w nim człowieka. Taka osoba podejmując decyzje narzuca swoje zdanie nie słuchając opinii innych ludzi, ponieważ uważa, że skoro jest kierownikiem, to tak powinno być i jej zdanie jest najważniejsze. Autorzy twierdzą, że autokrata uzyska pożądane rezultaty tylko wtedy, kiedy zadania nie będą skomplikowane. Wspomniany zostaje również przez autorów sposób pisania e-maili przez autokratów. Charakteryzują się one zwięzłością, są krótkie, często nie posiadają nawet zwrotów grzecznościowych na powitanie ani pożegnanie. Ich zawartość to głównie lista zadań wraz z konkretnymi terminami, w których mają być zrealizowane (D. Ambroziak, M. Maj 2013, s. 86). Jak twierdzi J. Penc, kierownik autokrata jest zdania, że tylko on może podejmować decyzje, a wszyscy podwładni mogą jedynie jego decyzje wykonywać. Raczej nie toleruje on przejawiania inicjatywy przez swoich pracowników. Karanie jest przez niego stosowane chętniej niż nagradzanie (J. Penc 2011, s. 238-239).
Zdaniem M. Sidor-Rządkowskiej jedną z cech rozpoznawalnych kierownika autokraty jest zachowywanie dystansu, rezerwy w stosunku do podwładnych. Z drugiej strony, autorka zauważa, że tacy menedżerowie posiadają nadzwyczajną łatwość przechodzenia na "ty", jednakże często zdarza się, że taka relacja jest wyłącznie jednostronna. Ten typ kierownika ciągle pokazuje swoim pracownikom, że powinni być usatysfakcjonowani już samym faktem posiadania pracy i cieszyć się z niego. Karanie czy nawet zastraszanie skutkuje brakiem szczerej radości z pracy, zaangażowania w wykonywanie zadań i zapału, które powinni posiadać. Zdaniem autorki tacy pracownicy skupiają się jedynie na tym, żeby w żaden sposób nie narazić się kierownikowi (M. Sidor-Rządkowska 2010, s. 27).
Podział wg J. A. Browna
P. Żukowski i R. Galla opisują podział kierownika autokraty według J.A. Browna (P. Żukowski, R. Galla 2009, s. 29):
- Autokrata surowy - jest stanowczy, nieustępliwy, ma swoje zasady, których przestrzega. Ma władzę i stara się ją utrzymać. Pracuje według przyjętych reguł, jest bezkompromisowy.
- Autokrata życzliwy - ma świadomość odpowiedzialności za swoich podwładnych. Pomimo faktu, że chce swoim pracownikom zapewnić najlepsze warunki pracy, sam definiuje co jest dla nich najlepsze. Twierdzi, że powinni być usatysfakcjonowani tym, co dostają.
- Autokrata nieudolny - jest apodyktyczny i nieprzewidywalny. Podejście takiej osoby do pracowników zależy od jej aktualnego nastroju czy humoru.
Sytuacje kryzysowe
Zdaniem G. Szczerby, mimo niewątpliwych wad, autokratyczny styl zarządzania w niektórych sytuacjach może okazać się korzystny. Takim przykładem są sytuacje kryzysowe, tym bardziej jeśli odczuwalna jest presja czasu lub ryzyko (G. Szczerba 2013, s. 88-89). Według autora "w momentach, w których pojawia się lęk przed podjęciem decyzji i wyraźnie nie ma jednego lidera, który jest w stanie przejąć na własne barki ciężar przewodzenia innym, autokrata czuje się jak ryba w wodzie" (G. Szczerba 2013, s. 89). Autor zauważa, że obawa przed poniesieniem odpowiedzialności w przypadku błędu i nieposiadanie odpowiednich kwalifikacji sprawia, że taki kierownik zostaje, jak ujął to G. Szczerba, "jedyną ostoją dla organizacji" (G. Szczerba 2013, s. 89).
Bibliografia
- Autokrata, "Słownik Języka Polskiego PWN", (2020)
- Ambroziak D., Maj M. (2013)., Oszustwa i nieuczciwość w organizacjach, Wolters Kluwer, Warszawa, s. 86
- Penc J. (2011)., Zachowania organizacyjne w przedsiębiorstwie: Kreowanie twórczego nastawienia i aspiracji, Wolters Kluwer, s. 238-239
- Sidor-Rządkowska M. (2010)., Zarządzanie personelem w małej firmie, Wolters Kluwer, Warszawa, s. 27
- Szczerba G. (2013)., Menedżer doskonały. Przywództwo, Złote Myśli, s. 88-89
- Żukowski P., Galla R. (2009)., Style kierowania przejawiane przez menedżerów w zarządzaniu organizacją, "Problemy Profesjologii" nr 1, 21-40, s. 29
Autor: Katarzyna Kozioł, Katarzyna Kasprzak, Magdalena Klocek
