Okres rozliczeniowy

Okres rozliczeniowy to przedział czasu wyrażony w tygodniach lub miesiącach, na który jest planowana i po upływie którego jest rozliczana praca każdego pracownika.

Według K. Jaśkowskiego okres rozliczeniowy jest rozumiany jako "Okres, dla którego dokonuje się ustalenia, czy planowany czas pracy pracownika mieści się w granicach obowiązujących pracownika norm czasu pracy w przyjętym systemie pracy oraz czy nie zostanie przekroczona przeciętnie pięciodniowa norma czasu pracy, a także okres, po upływie którego dokonuje się rozliczenia czasu pracy tego pracownika". (K. Jaśkowski i in. 2014, s. 500)

Zatem pracodawca nie ma prawnej możliwości przyjęcia przedziału czasu dłuższego niż okres rozliczeniowy, w którym będzie rozliczać czas pracy pracowników. Na przestrzeni okresu rozliczeniowego liczba godzin pracy w poszczególnych dniach i tygodniach musi się kalkulować. Z tego wynika, iż jeśli pracownik w danym okresie rozliczeniowym nie wypracuje obowiązującego go wymiaru czasu pracy to pracodawca nie może pozwolić na to, że w następnym okresie rozliczeniowym pracownik będzie mógł "dopracować" te niewypracowane godziny (A. Kamińska i in. 2013, s. 731)

TL;DR

Okres rozliczeniowy to przedział czasu, na który jest planowana i po upływie którego jest rozliczana praca pracownika. Okres rozliczeniowy musi być ustalony w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub obwieszczeniu pracodawcy. Istnieje możliwość ustalenia różnych okresów rozliczeniowych w zależności od systemu czasu pracy. Okres rozliczeniowy może być przedłużony do 12 miesięcy w szczególnych przypadkach. Jedynie niewielka liczba firm stosuje dłuższy okres rozliczeniowy.

Ustalenie okresu rozliczeniowego

Okres rozliczeniowy obowiązujący w danej firmie powinien być wskazany w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, w przypadku kiedy pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest zobowiązany do ustalenia regulaminu pracy. Obowiązek taki wynika z art. 150 § 1 k.p.

W sytuacji kiedy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników okres rozliczeniowy jest ustalony w obwieszczeniu pracodawcy. Istnieje możliwość aby strony w umowie o pracę ustaliły indywidualny okres rozliczeniowy, korzystniejszy dla pracownika od przepisów praca pracy, jest to zazwyczaj krótszy okres rozliczeniowy, ponieważ nie pozwala on pracodawcy na nadmierne kumulowanie dni i godzin pracy w poszczególnych miesiącach. Jednak w przypadku kiedy przy zawieraniu umowy strony nie zastrzegą długości okresu rozliczeniowego to pracownika obowiązuje okres ustalony dla wszystkich pracowników danej firmy (A. Kamińska i in. 2013, s. 741)

Długość okresu rozliczeniowego

Według przepisu art. 135 k. p., który mówi o równoważnym systemie czasu pracy, istnieje możliwość wprowadzenia trzech okresów rozliczeniowych:

• Czas pracy pracowników zatrudnionych w systemie równoważonym trzeba rozliczyć w 1 - miesięcznym okresie rozliczeniowym.
• W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres rozliczeniowy może zostać przedłużony, natomiast nie więcej niż do 3 miesięcy. O tym, czy w konkretnej sytuacji występują szczególnie uzasadnione przypadki będą decydować strony układu zbiorowego pracy lub pracodawca i zakładowa organizacja związkowa albo sam pracodawca jako podmiot ustanawiający regulamin pracy bądź wydający obwieszczenie.
• W przypadku prac uzależnionych od pory roku bądź warunków atmosferycznych okres rozliczeniowy może zostać przedłużony maksymalnie do 4 miesięcy (A. Kamińska i in. 2013, s. 734)

Przedłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy

Zgodnie z art. 9 ustawy antykryzysowej "Jeżeli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub technologicznymi, lub dotyczącymi organizacji czasu pracy, okres rozliczeniowy może być przedłużony, nie więcej jednak niż do 12 miesięcy, przy zachowaniu ogólnych zasad dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia pracowników". (Ustawa o łagodzeniu skutków… 2009, s. 6)

• Dzięki wydłużeniu okresu rozliczeniowego można planować różną liczbę godzin pracy w poszczególnych miesiącach.
• Podczas stosowania przedłużonego okresu rozliczeniowego indywidualny rozkład czasu pracy może mieć zróżnicowaną liczbę godzin do przepracowania w poszczególnych miesiącach.
• Okres dłuższej pracy równoważy krótszy okres pracy lub okresami niewykonywania pracy w ramach obowiązującego pracownika wymiaru czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (Ustawa o łagodzeniu skutków… 2009, s. 6)

Harmonogram w którym zawarty jest indywidualny rozkład czasu pracy pracownika musi być przygotowany na okres obejmujący minimum 2 miesiące. Dłuższy okres rozliczeniowy może zostać wprowadzony jedynie w drodze układu zbiorowego pracy lub porozumienia ze wszystkimi bądź reprezentatywnymi zakładowymi organizacjami związkowymi (albo przedstawicielami pracowników). W ciągu trzech dni pracodawca powinien dostarczyć kopię porozumienia do właściwego okręgowego inspektora pracy (G. Spytek-Bandurska, M. Szylko-Skoczny 2012, s. 2)

Wśród badanych 200 przedsiębiorstw jedynie 44 przedsiębiorstwa korzystały z możliwości wydłużenia okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy, jaką dawała ustawa antykryzysowa. Ponad rok temu 64% firm wprowadziło taką możliwość, a 23% stosuję tą zasadę od niespełna roku. Istniało więc duże prawdopodobieństwo nadużywania przepisów i jedynie wybrane firmy zdecydowały się na wdrożenie ich w życie (R. Pyrek 2012, s. 130)

Okres rozliczeniowy — artykuły polecane

Godziny nadliczbowe — Plan urlopów — Ruchomy czas pracy — Świadczenie urlopowe — Praca sezonowa — Doba pracownicza — Rejestracja czasu pracy — Okres próbny — Staż pracy

Bibliografia

• Jaśkowski K. (red.) (2014), Meritum Prawo Pracy, Wolters Kluwer, Warszawa
• Kamińska A. (red.) (2013), Prawo pracy: 1506 pytań i odpowiedzi, Wolters Kluwer, Warszawa
• Pyrek R. (2012), Flexicurity - nowa koncepcja rynku pracy, Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, nr 1(20)
• Spytek-Bandurska G., Szylko-Skoczny M. (2012), Ocena wykonania ustawy antykryzysowej, Polityka Społeczna, nr 1
• Ustawa z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców Dz.U. 2009 nr 125 poz. 1035
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Autor: Paulina Nowak

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.