Analiza odchyleń wykorzystania zasobów: Różnice pomiędzy wersjami
m (Infobox update) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Analiza odchyleń wykorzystania | |||
[[zasób|zasobów]]''' wykorzystuje techniki monitorowania w celu wykrycia problemów związanych z kosztami, czasem lub jakością w projekcie. | |||
Służy także sprawdzeniu w jakim stopniu zrealizowane zostały wcześniejsze założenia dotyczące zasobów. Analiza odchyleń wykorzystania zasobów umożliwia określenie czy zaistniałe odchylenia dla jednostki organizacyjnej mają charakter pozytywny czy negatywny oraz kierują uwagę na szukanie przyczyn postawania odchyleń, co z kolei pozwoli na unikanie czynników powodujących powstawanie odchyleń negatywnych. | |||
==TL;DR== | |||
Artykuł omawia analizę odchyleń wykorzystania zasobów w projekcie. Wyróżniane są odchylenia negatywne i pozytywne, które są analizowane pod kątem skutków dla jednostki. Przedstawione są różne metody analizy odchyleń, takie jak metoda kolejnych podstawień i metoda różnicowania. Artykuł zawiera również przykłady obliczeń odchyleń wykorzystania zasobów rzeczowych. | |||
==Rodzaje odchyleń== | ==Rodzaje odchyleń== | ||
Wyróżniamy odchylenia '''negatywne''' oraz '''pozytywne'''. Nie ma natomiast jednoznacznego rozgraniczenia, które z nich są negatywne lub pozytywne na podstawie samego znaku (np. [[wynik]] odchylenia zapisany z "-" wcale nie oznacza, iż jest ono negatywne). W związku z tym należy pamiętać, aby patrzeć na wynik pod kątem skutków jakie poniosła jednostka. Jeżeli [[firma]] produkująca [[wyrób]] "x" zapłaci za dostawę [[materiał|materiałów]] nie 5.000 zł, a 4.500 zł ze względu na otrzymany [[rabat]], analizując to odchylenie wartości planowanej z rzeczywistą uznamy, iż jest to odchylenie pozytywne, gdyż jednostka kupując zaplanowaną wielkość materiałów zaoszczędziła 500 zł, które z kolei może przeznaczyć na [[inwestycje]] bądź inne [[cele]] jednostki. | |||
Wyróżniamy odchylenia | |||
==Rodzaje zasobów== | ==Rodzaje zasobów== | ||
* [[Zasoby]] ludzkie | * [[Zasoby]] ludzkie | ||
* Zasoby informacji i wiedzy | * Zasoby informacji i wiedzy | ||
* Zasoby finansowe | * Zasoby finansowe | ||
* Zasoby relacyjne | * Zasoby relacyjne | ||
* Zasoby rzeczowe <ref> Skowronek-Mielczarek A.(2012) | * Zasoby rzeczowe <ref> Skowronek-Mielczarek A.(2012) s. 127-143 </ref> | ||
<google>n</google> | |||
==Metody analizy odchyleń przy kilku czynnikach== | ==Metody analizy odchyleń przy kilku czynnikach== | ||
Metody te: | Metody te: | ||
* wykorzystywane są do obliczenia wpływu kilku czynników na szacowaną wielkość, w warunkach zależności przyczynowo-skutkowej między nimi | |||
* możliwa do wykonania tylko w przypadku kiedy analizowaną wielkość można wyrazić jako iloczyn bądź też iloraz kilku czynników | |||
'''Rodzaje metod analizy odchyleń:''' | '''Rodzaje metod analizy odchyleń:''' | ||
1. Detrministyczne | 1. Detrministyczne | ||
* [[metoda]] kolejnych podstawień | |||
* metoda logarytmowania | |||
* metoda reszty | |||
* metoda różnic cząstkowych | |||
* metoda podstawień krzyżowych | |||
* metoda funkcyjna | |||
2. Stochatystyczne | 2. Stochatystyczne | ||
* metody badania korelacji i regresji | |||
* budowa modeli ekonometrycznych | |||
* analiza dyskryminacyjna | |||
* metody sieci neuronowych | |||
==Wzory 2 wybranych metod== | ==Wzory 2 wybranych metod== | ||
'''Metoda kolejnych podstawień (łańcuchowa)''' | |||
Wyliczamy [[plan]]: | |||
<math> S_{0} = a_{0} \cdot b_{0} \cdot c_{0} </math> | |||
<math> S_{1} = a_{1} \cdot b_{1} \cdot c_{1} </math> | |||
<math> S_{1} = a_{1} \cdot b_{1} \cdot c_{1} </math | |||
Wyjaśnienie: | <math> \bigtriangleup S = S_{1} - S_{0}</math> | ||
Wyjaśnienie: | |||
:S<sub>0</sub> - [[kategoria]] główna | :S<sub>0</sub> - [[kategoria]] główna | ||
| Linia 80: | Linia 66: | ||
Wyjaśnienie: | Wyjaśnienie: | ||
Wszystkie wielkości pozostają takie same oprócz:a<sub>0</sub> której wielkość ulega zmianie dlatego też bierzemy wielkość zmienioną oraz sprawdzamy jak zmieni się wielkość kategorii głównej. | Wszystkie wielkości pozostają takie same oprócz:a<sub>0</sub> której wielkość ulega zmianie dlatego też bierzemy wielkość zmienioną oraz sprawdzamy jak zmieni się wielkość kategorii głównej. | ||
<math> \bigtriangleup S_{a} = S_{a} - S_{0}</math>< | <math> \bigtriangleup S_{a} = S_{a} - S_{0}</math> | ||
<math> \bigtriangleup S_{a} </math> - jest to odchylenie od wielkości wejściowej kiedy zmianie ulega czynnik "a". | |||
<math> \ | Następnie postępujemy tak z każdym z czynników, pamiętając jednak o tym, iż np. przy zmienie czynnika b a<sub>1</sub> pozostaje w wersji zmienionej, a więc będziemy mieć <math> S_{b} = a_{1} \cdot b_{1} \cdot c_{0} </math>. | ||
Kiedy już obliczymy dla wszystkich czynników jak wpłynęłąby ich [[zmiana]] na ogólną wielkość możemy skontrolować obliczenia, gdyż <math> \bigtriangleup S </math> jest równa sumie odchyleń wszystkich czynników, zatem: | |||
<math> \bigtriangleup S = \bigtriangleup S_{a} + \bigtriangleup S_{b} + \bigtriangleup S_{c} </math> | |||
Mając wyliczone wielkości możemy również obliczyć jaki [[udział]] procentowy ma poszczególna zmiana w sumie wszystkich zmian oraz zanalizować, która z czynników ma największy wpływ na zmianę wielkości kategorii głównej. | Mając wyliczone wielkości możemy również obliczyć jaki [[udział]] procentowy ma poszczególna zmiana w sumie wszystkich zmian oraz zanalizować, która z czynników ma największy wpływ na zmianę wielkości kategorii głównej. | ||
'''Metoda różnicowania''' | |||
Pierwszy krok jest taki sam jak w metodzie powyżej, a zatem należy wyliczyć <math> S_{0} </math> oraz <math> S_{1} </math> | |||
Następnie liczymy wpływ zmiany czynnika "a" na całość. | Następnie liczymy wpływ zmiany czynnika "a" na całość. | ||
<math> \bigtriangleup S_ {a} = (a_{1} - a_{0}) \cdot b_{0} \cdot c_{0} </math> | <math> \bigtriangleup S_ {a} = (a_{1} - a_{0}) \cdot b_{0} \cdot c_{0} </math> | ||
Następnie liczymy wpływ zmiany czynnika "b" na całość. | Następnie liczymy wpływ zmiany czynnika "b" na całość. | ||
<math> \bigtriangleup S_ {b} = a_{1} \cdot (b_{1} - b_{0}) \cdot c_{0} </math> | <math> \bigtriangleup S_ {b} = a_{1} \cdot (b_{1} - b_{0}) \cdot c_{0} </math> | ||
Z czynnikiem "c" postępujemy tak samo. W tej metodzie tak jak w poprzedniej możemy zweryfikować obliczenia oraz ustalić procentowy udział poszczególnych zmian. | Z czynnikiem "c" postępujemy tak samo. W tej metodzie tak jak w poprzedniej możemy zweryfikować obliczenia oraz ustalić procentowy udział poszczególnych zmian. | ||
==Przykład liczbowy dla analizy odchyleń przy jednym czynniku== | ==Przykład liczbowy dla analizy odchyleń przy jednym czynniku== | ||
'''Analiza odchylenia wykorzystania zasobów rzeczowych (zużycia materiału "X")''' <ref>T. Wnuk-Pel (2009) </ref> | |||
''standardowe zużycie materiału "X" na 1 sztukę wyrobu gotowego wynosi'' 10 kg | |||
''standardowe zużycie materiału "X" na 1 sztukę wyrobu gotowego wynosi'' | |||
''rzeczywista ilość produkcji'' | ''rzeczywista ilość produkcji'' 5 000 sztuk | ||
''standardowe zużycie na rzeczywistą produkcję'' = | ''standardowe zużycie na rzeczywistą produkcję'' = | ||
10 kg materiału \cdot 5 000 sztuk = 50 000 kg | 10 kg materiału \cdot 5 000 sztuk = 50 000 kg | ||
| Linia 120: | Linia 107: | ||
Aby obliczyć odchylenie zużycia materiału "X" należy porównać wielkość standardowego (planowanego) zużycia oraz rzeczywiste zużycie: | Aby obliczyć odchylenie zużycia materiału "X" należy porównać wielkość standardowego (planowanego) zużycia oraz rzeczywiste zużycie: | ||
50 000 kg - 40 000 kg = 10 000 kg | 50 000 kg - 40 000 kg = 10 000 kg | ||
Oznacza to, że zużyliśmy mniej materiału niż planowaliśmy, a ponieważ zużycie materiału "X" na 1 sztukę wynosi 10kg to widzimy, iż wyprodukowaliśmy o 1 000 sztuk wyrobu gotowego mniej niż zamierzaliśmy. (<math> \frac{10 000}{1 000} = 1 000 </math>) Jest to zjawisko negatywne, ponieważ wyprodukowaliśmy mniej wyrobów gotowych, a co za tym idzie nie uzyskamy założonych przychodów ze sprzedaży. | Oznacza to, że zużyliśmy mniej materiału niż planowaliśmy, a ponieważ zużycie materiału "X" na 1 sztukę wynosi 10kg to widzimy, iż wyprodukowaliśmy o 1 000 sztuk wyrobu gotowego mniej niż zamierzaliśmy. (<math> \frac{10 000}{1 000} = 1 000 </math>) Jest to zjawisko negatywne, ponieważ wyprodukowaliśmy mniej wyrobów gotowych, a co za tym idzie nie uzyskamy założonych przychodów ze sprzedaży. | ||
| Linia 130: | Linia 117: | ||
Z wyliczeń wynika, iż nie produkując 10 000 kg zaoszczędziliśmy 60 000 zł. | Z wyliczeń wynika, iż nie produkując 10 000 kg zaoszczędziliśmy 60 000 zł. | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Koszty produkcji]]}} — {{i5link|a=[[Zasada Pareto]]}} — {{i5link|a=[[Analiza rachunku zysków i strat]]}} — {{i5link|a=[[Błąd względny]]}} — {{i5link|a=[[Analiza wrażliwości]]}} — {{i5link|a=[[Koszt zmienny]]}} — {{i5link|a=[[Ekonomia menedżerska]]}} — {{i5link|a=[[Karta kontrolna]]}} — {{i5link|a=[[Burndown chart]]}} }} | |||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| Linia 135: | Linia 123: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | |||
* Koliński A. (2011) | * Koliński A. (2011), ''Przegląd metod i technik oceny efektywności procesu produkcyjnego'', Logistyka, nr 5 | ||
* Sadowska B. (2017) [ | * Sadowska B. (2017), ''[https://www.dbc.wroc.pl/Content/38230/Sadowska_Rola_Rachunkowosci_We_Wspieraniu_Zrownowazonego_Rozwoju_2017.pdf Rola rachunkowości we wspieraniu zrównoważonego rozwoju na przykładzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe ]'', Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 479 | ||
* Skowronek-Mielczarek A. (2012) | * Skowronek-Mielczarek A. (2012), ''Zasoby w rozwoju przedsiębiorstwa'', Studia i prace kolegium zarządzania i finansów, Zeszyt naukowy nr 121 | ||
* Sobańska I. (2010), ''Rachunkowość zarządcza. Podejście operacyjne i strategiczne'', Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa | |||
</noautolinks> | |||
{{a|Patrycja Wójcik}} | {{a|Patrycja Wójcik}} | ||
[[Kategoria:Zasoby w projekcie]] | |||
{{#metamaster:description|Monitorowanie, wykrywanie i analiza odchyleń wykorzystania zasobów. Sprawdzanie realizacji założeń, szukanie przyczyn i unikanie negatywnych czynników.}} | |||
Aktualna wersja na dzień 21:43, 4 gru 2023
Analiza odchyleń wykorzystania zasobów wykorzystuje techniki monitorowania w celu wykrycia problemów związanych z kosztami, czasem lub jakością w projekcie. Służy także sprawdzeniu w jakim stopniu zrealizowane zostały wcześniejsze założenia dotyczące zasobów. Analiza odchyleń wykorzystania zasobów umożliwia określenie czy zaistniałe odchylenia dla jednostki organizacyjnej mają charakter pozytywny czy negatywny oraz kierują uwagę na szukanie przyczyn postawania odchyleń, co z kolei pozwoli na unikanie czynników powodujących powstawanie odchyleń negatywnych.
TL;DR
Artykuł omawia analizę odchyleń wykorzystania zasobów w projekcie. Wyróżniane są odchylenia negatywne i pozytywne, które są analizowane pod kątem skutków dla jednostki. Przedstawione są różne metody analizy odchyleń, takie jak metoda kolejnych podstawień i metoda różnicowania. Artykuł zawiera również przykłady obliczeń odchyleń wykorzystania zasobów rzeczowych.
Rodzaje odchyleń
Wyróżniamy odchylenia negatywne oraz pozytywne. Nie ma natomiast jednoznacznego rozgraniczenia, które z nich są negatywne lub pozytywne na podstawie samego znaku (np. wynik odchylenia zapisany z "-" wcale nie oznacza, iż jest ono negatywne). W związku z tym należy pamiętać, aby patrzeć na wynik pod kątem skutków jakie poniosła jednostka. Jeżeli firma produkująca wyrób "x" zapłaci za dostawę materiałów nie 5.000 zł, a 4.500 zł ze względu na otrzymany rabat, analizując to odchylenie wartości planowanej z rzeczywistą uznamy, iż jest to odchylenie pozytywne, gdyż jednostka kupując zaplanowaną wielkość materiałów zaoszczędziła 500 zł, które z kolei może przeznaczyć na inwestycje bądź inne cele jednostki.
Rodzaje zasobów
Metody analizy odchyleń przy kilku czynnikach
Metody te:
- wykorzystywane są do obliczenia wpływu kilku czynników na szacowaną wielkość, w warunkach zależności przyczynowo-skutkowej między nimi
- możliwa do wykonania tylko w przypadku kiedy analizowaną wielkość można wyrazić jako iloczyn bądź też iloraz kilku czynników
Rodzaje metod analizy odchyleń:
1. Detrministyczne
- metoda kolejnych podstawień
- metoda logarytmowania
- metoda reszty
- metoda różnic cząstkowych
- metoda podstawień krzyżowych
- metoda funkcyjna
2. Stochatystyczne
- metody badania korelacji i regresji
- budowa modeli ekonometrycznych
- analiza dyskryminacyjna
- metody sieci neuronowych
Wzory 2 wybranych metod
Metoda kolejnych podstawień (łańcuchowa) Wyliczamy plan:
Wyjaśnienie:
- S0 - kategoria główna
- a0 - czynnik pierwszy plan
- b0 - czynnik drugi plan
- c0 - czynnik trzeci plan
- S1 - kategoria główna po zmianach
- a1 - czynnik pierwszy zmieniona wielkość
- b1 - czynnik drugi zmieniona wielkość
- c1 - czynnik trzeci zmieniona wielkość
Następnie liczymy jak zmieni się wielkość główna, gdyby jeden z czynników uległ zmianie.
Wyjaśnienie: Wszystkie wielkości pozostają takie same oprócz:a0 której wielkość ulega zmianie dlatego też bierzemy wielkość zmienioną oraz sprawdzamy jak zmieni się wielkość kategorii głównej.
- jest to odchylenie od wielkości wejściowej kiedy zmianie ulega czynnik "a".
Następnie postępujemy tak z każdym z czynników, pamiętając jednak o tym, iż np. przy zmienie czynnika b a1 pozostaje w wersji zmienionej, a więc będziemy mieć .
Kiedy już obliczymy dla wszystkich czynników jak wpłynęłąby ich zmiana na ogólną wielkość możemy skontrolować obliczenia, gdyż jest równa sumie odchyleń wszystkich czynników, zatem:
Mając wyliczone wielkości możemy również obliczyć jaki udział procentowy ma poszczególna zmiana w sumie wszystkich zmian oraz zanalizować, która z czynników ma największy wpływ na zmianę wielkości kategorii głównej.
Metoda różnicowania
Pierwszy krok jest taki sam jak w metodzie powyżej, a zatem należy wyliczyć oraz
Następnie liczymy wpływ zmiany czynnika "a" na całość.
Następnie liczymy wpływ zmiany czynnika "b" na całość.
Z czynnikiem "c" postępujemy tak samo. W tej metodzie tak jak w poprzedniej możemy zweryfikować obliczenia oraz ustalić procentowy udział poszczególnych zmian.
Przykład liczbowy dla analizy odchyleń przy jednym czynniku
Analiza odchylenia wykorzystania zasobów rzeczowych (zużycia materiału "X") [2]
standardowe zużycie materiału "X" na 1 sztukę wyrobu gotowego wynosi 10 kg
rzeczywista ilość produkcji 5 000 sztuk
standardowe zużycie na rzeczywistą produkcję = 10 kg materiału \cdot 5 000 sztuk = 50 000 kg
rzeczywiste zużycie materiału "X" wyniosło = 40 000 kg
cena standardowa za kg materiału "X" = 6 zł
Aby obliczyć odchylenie zużycia materiału "X" należy porównać wielkość standardowego (planowanego) zużycia oraz rzeczywiste zużycie:
50 000 kg - 40 000 kg = 10 000 kg
Oznacza to, że zużyliśmy mniej materiału niż planowaliśmy, a ponieważ zużycie materiału "X" na 1 sztukę wynosi 10kg to widzimy, iż wyprodukowaliśmy o 1 000 sztuk wyrobu gotowego mniej niż zamierzaliśmy. () Jest to zjawisko negatywne, ponieważ wyprodukowaliśmy mniej wyrobów gotowych, a co za tym idzie nie uzyskamy założonych przychodów ze sprzedaży.
Wartościowe ujęcie odchylenia:
10 000 kg * 6 zł = 60 000 zł
Z wyliczeń wynika, iż nie produkując 10 000 kg zaoszczędziliśmy 60 000 zł.
| Analiza odchyleń wykorzystania zasobów — artykuły polecane |
| Koszty produkcji — Zasada Pareto — Analiza rachunku zysków i strat — Błąd względny — Analiza wrażliwości — Koszt zmienny — Ekonomia menedżerska — Karta kontrolna — Burndown chart |
Przypisy
Bibliografia
- Koliński A. (2011), Przegląd metod i technik oceny efektywności procesu produkcyjnego, Logistyka, nr 5
- Sadowska B. (2017), Rola rachunkowości we wspieraniu zrównoważonego rozwoju na przykładzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe , Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 479
- Skowronek-Mielczarek A. (2012), Zasoby w rozwoju przedsiębiorstwa, Studia i prace kolegium zarządzania i finansów, Zeszyt naukowy nr 121
- Sobańska I. (2010), Rachunkowość zarządcza. Podejście operacyjne i strategiczne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa
Autor: Patrycja Wójcik
